"E whakapono ana ahau ki nga mea e kite ana, e marama ana ahau," e kii ana etahi... Na Ellet Wagoner (1855-1916)

E whakapono ana te Karaitiana ki nga mea e kore e kitea. Ma tenei ka miharo te tangata whakaponokore, ka kata ki a ia, ka whakahawea ki a ia. E kii ana te whakaponokore ki te whakapono ngawari o te Karaitiana hei tohu o te ngoikore o te hinengaro. Ma te ataata whakahihi, ka whakaaro ia he pai ake tona mohio, no te mea kare rawa ia e whakapono ki tetahi mea kaore he tohu; e kore ia e peke ki te whakatau me te whakapono ki tetahi mea kaore e taea e ia te kite me te mohio.

Ko te whakatauki e kii ana te tangata e whakapono ana ki nga mea ka taea e ia te mohio he whakapono poto noa iho, he pono ano he tapu. Karekau he philosopho ora (he kaiputaiao ranei) e tino marama ana ki te kotahi rau o nga ahuatanga ngawari e kitea ana e ia i nga ra katoa... Inaa, i roto i nga ahuatanga katoa e whakaaroarohia ana e nga philosopho ma te mohio, kahore he tangata nana te tino take ko ratou. ka taea te whakamarama.

Ko te whakapono he mea tino noa. Ka whakapono nga tangata whakaponokore katoa; a, i roto i te maha o nga wa, he pohehe noa ia. Ko te whakapono he waahanga o nga mahi pakihi me nga mahi katoa o te ao. Tokorua nga tangata e whakaae ana ki te mahi pakihi motuhake i te waa me te waahi motuhake; ka whakawhirinaki tetahi ki te kupu a tetahi. Ka whakawhirinaki te kaipakihi ki ana kaimahi me ana kaihoko. Hau atu â, ua tiaturi oia, peneia‘e ma te ite ore, i te Atua atoa; e unga ana hoki e ia ana kaipuke ki te taha o te moana, me te whakaaro ano ka hoki mai ratou me nga taonga. E mohio ana ia ko te hokinga haumaru kei runga i te hau me nga ngaru, kei tua atu i te mana o te tangata. Ahakoa kare ia e whakaaro ki te mana whakahaere i nga mea timatanga, ka whakawhirinaki ia ki nga kapene me nga heramana. Ka eke ano ia ki runga kaipuke kaore ano ia i kite i tona kapene me nga kaihopu, me te tatari maia kia kawea paitia ki te tauranga e hiahiatia ana.

Ma te mana‘o e mea maamaa ia tiaturi i te hoê Atua “aore roa e taata i hi‘o, e ore hoi e hi‘ohia.” (Timoteo 1, 6,16:XNUMX), e haere te hoê taata tiaturi ore i te Atua i nia i te hoê haamaramarama nainai, e tuu e piti ahuru tara i roto e e noaa mai ia ’na te hoo no ǒ mai i te hoê taata ta ’na i ore i ite a‘enei. ka kitea, kare i mohiotia e ia tona ingoa, he pepa iti e kii ana ka taea e ia te taraiwa ki te taone tawhiti. Kaore ano pea ia i kite i tenei pa, i mohio ki tona oranga anake i runga i nga korero a etahi atu; ahakoa, ka eke ia ki roto i te motoka, ka hoatu i tana pukapuka ki tetahi atu tangata ke, ka noho ki tetahi nohoanga pai. Kare ano ia i kite i te kaitaraiwa miihini me te kore e mohio mena he ngoikore ia, he whakaaro kino ranei; ahakoa he aha, kare rawa ia e aro atu, me te tumanako maia kia tae haumaru atu ki tana haerenga, ko te mea e mohio ana ia ma te rongo noa. He aha atu, kei te pupuri ia i tetahi pepa i tukuna e te hunga kare ano i kitea e ia, e kii ana ko enei tangata ke nana nei i tuku i a ia te tiaki ka tukuna ia i tetahi haora ki tana haerenga. No te rahi o te mana‘o o te taata tiaturi ore i te Atua i teie parau, e faaara oia i te hoê taata o ta ’na i ore i ite a‘enei e faaineine no te farerei ia ’na i te hoê taime.

Ka uru ano tona whakapono ki te kawe i te karere e whakaatu ana i tona taenga mai. Ka haere ia ki roto i tetahi ruma iti, ka tuhi i etahi kupu ki runga i tetahi pepa, ka hoatu ki te tangata ke i runga waea iti, ka utua ki a ia te hawhe taara. Katahi ia ka wehe atu, me te whakapono kare ake i te hawhe haora ka panuihia e tana hoa mohio, kotahi mano maero te tawhiti, i te panui katahi ka waiho e ia i te teihana.

I to ’na tapaeraa ’tu i te oire, ua maramarama roa ’tu â to ’na faaroo. I te haerenga ka tuhia e ia he reta ki tona whanau, i noho ki te kainga. Ka tae ki te taone, ka kite ia i tetahi pouaka iti e iri ana i te pou tiriti. Ka haere tonu ia ki reira, ka maka ki roto i tana reta, karekau e raru atu. E whakapono ana ia ko te reta i hoatu e ia ki roto i te pouaka, me te kore korero ki tetahi, ka tae ki tana wahine i roto i nga ra e rua. Ahakoa tenei, ka whakaaro tenei tangata he kuware rawa te korero ki te Atua me te whakapono ka whakautua te inoi.

Ka whakautu te tangata whakaponokore e kore ia e whakawhirinaki matapo ki etahi atu, engari he take i whakapono ai ia, ko tana karere waea me tana reta ka kawea marietia. Ko tana whakapono ki enei mea i runga i nga take e whai ake nei:

1. Ko etahi ano i tae pai mai, a kua tukuna tikatia nga mano reta me nga waea waea me te tuku tika i te wa tika. Mena ka pohehe te waahi o te reta, tata tonu na te kaituku te he.
2. Ko nga tangata i tukua e ia ki a ia me ana karere i mahi ratou; ki te kore ratou e mahi i a ratou mahi, karekau he tangata e whakawhirinaki ki a ratou, ka mutu ka pakaru ta ratou pakihi.
3. Kei a ia ano nga whakapumautanga a te kawanatanga o Amerika. Ka whiwhi mahi nga kamupene reriwe me te waea waea mai i te kawanatanga, e kii ana mo to ratou pono. Ki te kore ratou e u ki nga kirimana, ka taea e te kawanatanga te unu i to ratou whakaaetanga. Ko tana whakawhirinaki ki te pouaka mēra kei runga i nga reta USM kei runga. E mohio ana ia ki te tikanga: ko te whakapumautanga a te kawanatanga ka tukuna marietia nga reta katoa ka maka ki roto i te pouaka mena ka tika te korero me te hiri. E whakapono ana ia ka mau tonu te kawanatanga i ana oati; ki te kore e roa ka pootitia ia ki waho. No reira ko te hiahia o te kawanatanga ki te whakatutuki i ana oati, pera ano mo nga painga o nga kamupene reriwe me te waea waea. Ua riro teie mau mea atoa ei niu papu no to ’na faaroo.

Inaha, e tausani tumu to te Kerisetiano no te tiaturi i te mau parau fafau a te Atua. E ere te faaroo i te haavare matapo. Te na ô ra te aposetolo e: “O te faaroo te niu o te mau mea e tiaihia ra, e haapapuraa i te mau mea aore e hi‘ohia ra.” ( Hebera 11,1:XNUMX EG ) E faataaraa faauruahia teie. Mai i tenei ka taea te whakatau kaore te Ariki e tumanako kia whakapono tatou me te kore tohu. I teie nei, e mea ohie ia faaite e mea rahi a‘e te tumu no te tiaturi i te Atua i te taata tiaturi ore i te Atua i te mau taiete pereoo auahi e te telegraph aore ra te hau.

1. Ua tiaturi vetahi i te mau parau fafau a te Atua e ua tiaturi ia ratou. Te vai ra i roto i te pene ahuru ma hoê o te Hebera te hoê tabula roa o te feia o tei haapapu i te mau parau fafau a te Atua: “Ua noaa ia ratou te basileia i te faaroo, ua rave i te parau-tia, ua noaa te parau fafau, ua opani i te vaha o te liona, ua tineia te puai o te auahi, ua ora ratou i te mata o te ‘o‘e; i kaha rawa i runga i te ngoikore, i kaha ki te whawhai, i whati hoki i nga taua ke. Ua faatia-faahou-hia te mau vahine i to ratou taata pohe i te tia-faahou-raa.” ( Hebera 11,33:35-46,2 ), e ere noa i te tau tahito. Ko te tangata e hiahia ana ka kitea e ia he maha nga kaiwhakaatu ko te Atua "he awhina pai i te wa e mate ai" (Salamo XNUMX: XNUMX NIV). He maha nga mano ka taea te whakaatu i nga whakautu ki te inoi kia tino marama kua kore e ruarua te whakahoki a te Atua ki te inoi kia rite ki ta te kawanatanga o Amerika e tuku ana i nga reta i tukuna ki a ia.
2. Na te Atua ta tatou e ti'aturi nei e riro ei ohipa na'na ia pahono i te pure e ia paruru e ia aupuru i to'na mau taata. »Ko te mahi tohu a Ihowa kahore he mutunga! Ko tana mahi tohu e kore e mutu.« (Lamentations 3,22:29,11) »No te mea e mohio ana ahau ki oku whakaaro mo koutou, e ai ta Ihowa, he whakaaro mo te rongo mau, ehara mo te mamae, e hoatu ana e ahau ki a koutou he ra ki mua, he tumanako.« (Jeremia 79,9.10) :XNUMX). Mena ka takahia e ia ana kupu whakaari, ka mutu te whakapono o te tangata ki a ia. No reira Davida i tiaturi ai ia ’na. Ua parau oia: ‘A tauturu mai ia matou, e te Atua to matou tauturu, ia faahanahanahia to oe i‘oa! Whakaorangia matou, murua hoki o matou hara, he mahara ki tou ingoa. No te aha oe i parau ai i te mau Etene e, Teihea to ratou Atua?” (Salamo XNUMX:XNUMX-XNUMX).
3. Tei te tupuraa o ta ’na mau parau fafau te faatereraa a te Atua. Kei te Karaitiana te whakapumautanga a te kawanatanga o te ao e ka whakaaetia nga tono tika katoa ka mahia e ia. Ko tenei kawanatanga te tuatahi ki te tiaki i te hunga ngoikore. Ahiri e e ofati te Atua i te hoê o Ta’na mau parau fafau i te taata paruparu e te faufaa ore i te fenua nei; no te mea ko te whakakore kotahi ka turaki i te kawanatanga katoa a te Atua. Ka paheke tonu te ao katoa ki roto i te hepohepo. Mai te peu e e ofati te Atua i te tahi o ta ’na mau parau fafau, e ore roa te hoê taata o te ao nei e nehenehe e tiaturi ia ’na, e hope to ’na faatereraa; no te mea ko te whakawhirinaki ki te mana rangatira anake te tino turanga mo te pono me te karakia. Ko nga nihilist i Rusia kaore i whai i nga ture a te tsar no te mea kaore ratou i whakawhirinaki ki a ia. Ko nga kawanatanga ka kore e tutuki i tana mana whakahaere, ka ngaro te whakaute o ona tangata whenua ka kore e u. No reira te Kerisetiano haehaa e tiaturi ai i te Parau a te Atua. Ua ite oia e mea rahi a‘e te fifi no te Atua i to ’na. Ahiri e nehenehe te Atua e ofati i ta ’na parau, e ere noa te Kerisetiano i to ’na ora, e ere râ te Atua i to ’na huru, te papu o to ’na faatereraa, e te mana o te ao nei.

Hau atu â, e inoino roa te feia o te tuu i to ratou tiaturiraa i roto i te mau faatereraa taata aore ra te mau faanahonahoraa.

whai muri

Mai i: "Te Whakaaetanga Katoa o te Whakaoranga" in Te vairaa buka a te Feia haapii Bibilia, 64, Hune 16, 1890