Rückblick Teil 1: Ik bin berne yn 1931 op in pleats yn East-Prusen. Om oan militêre sport yn it grinsgebiet te ûntkommen, ferhuze myn heit yn 1934 mei ús nei Pommeren, dêr't myn mem twa jier letter ferstoar. Doe't ik longtuberkuloaze krige, joegen de dokters my op.

Rückblick Teil 2: Ta fernuvering fan de dokters bin ik hersteld. Net lang dêrnei troude myn heit wer. De oarlochsjierren hawwe wy meimakke op ús pleats yn Pommeren. Yn oktober 1944 waard myn heit oproppen en op 4 maart 1945 moasten wy fan it oankommende front flechtsje.

Us trek ferhuze foarút yn súdlike rjochting nei de sneldyk. Yn Gollnow (hjoed: Goleniów) waarden de strjitten blokkearre. Wy makken hiel stadich foarútgong. Helene, ús Poalske famke, begeliede ús op Mama har fyts. Mar no besleat se om mei oare Poalen yn 'e stêd te bliuwen en te wachtsjen oant de Russen ynfalle.

loft oanfal

Uteinlik wiene wy ​​de Autobahn berikt. De iene rydstrook stie fol mei flechtlingeauto's, de oare mei militêre weinen. Hoe en wêr woene wy ​​dêr in gat fine mei ús trek? Op ien of oare manier wurke it úteinlik. Wy hienen ús wei yn 'e einleaze rige hynsteweinen treaun. Elkenien hie in mienskiplik doel: sa gau mooglik de Oderbrêge yn it suden fan Szczecin te berikken! As oere nei oere foarby, foel ik yn 'e auto mei myn suster Hannchen yn 'e sliep. Mem hie noch de teugels fêst en fochten tsjin de wurgens. Doe't wy krekt in stik bosk berikt hiene, kamen der Sowjet-fjochtsfleantugen fleanend en net fier fan ús bruts der in skriklike tonger út: spervuur ​​fan fleantúchgewearen. De hynders waarden skrokken en grutbrocht. In panyk op de Autobahn! Us auto ried efterút en nei rjochts, doe foel fan de wâl del yn de djippe sleat. Mama waard it fjild yn smiten, Hanna en ik, Gerhard, waarden libben yn 'e auto begroeven.

Mem raasde om help oant de soldaten kamen, mar se naaiden wer fuort neidat se nei de omwaaide auto seagen en seinen: “Frou, der is neat mear te rêden!” Mem rôp fierder: “Help, help, myn bern binne ûnder dat begrave alles de bagaazje!” Us Heare wit hoe lang it duorre foardat der help kaam. Hy wit ek hoe lang jo úthâlde kinne foardat jo fersmoargje. Foar my like it foarby te wêzen yn dizze pynlike situaasje. Mar krekt doe kamen der twa soldaten, die sekken en bagaazje fuort en hellen ús út 'e sleat. Nei in healoere wiene wy ​​wat hersteld fan de skok. Wy skodden oeral en woene dat immen ús soe nimme. As heit no by ús wie! Wiswier, hy wie yn in fjild sikehûs te helpen de slim ferwûne. Dus net gûle, wy wiene - wat in wûnder - alle trije bleaunen ûnferwûne!

Fierdere oproppen om help binne net beantwurde. It wie ek dreech foar de flechtlingen om út 'e kolom te brekken. En de soldaten hiene in protte haast. Op it lêst krige in âldere boer meilijen oer ús en holp ús de omwaaide wein stikken de wâl op te lûken en te reparearjen. Dêrnei sleepten wy stik foar stik fan de fersprate loads nei de râne fan de sneldyk. Flareballs ljochten de nacht dertusken op. De ingels fan God wiene ús beskerming. As it moarns oangie, wie de wein wer laden en koenen wy by de line fan flechtsjende lju oanslute, soms sels wat weinen ynhelle. Dat wie in oar wûnder. Doe't wy de Oderbrêge oankamen, kaam der in ôfgryslik byld oan ús foar: minsken en hynders leine dea op 'e middenwei, rekke troch de kanonnen fan it fleantúch. Dat wie "totale oarloch." Wy moasten de lange brêge oer haasten yn 'e hope om ús tocht úteinlik yn te heljen. Wy wiene hieltyd op 'e útkyk foar ús minsken.

Fan de Oder nei Greifswald

Ynienen seach ik in bekend hynder op de Autobahn-oerwei: dat wie de Lotte fan Minkenberg! “Ja, it binne ús buorlju!” jubele mem. Dizze prachtige ûnderfining krekt foar de ôfslach! Wy sloegen daliks rjochtsôf en helle ús minsken yn, om't se in rêstplak sochten. Dat wie in fleurige reüny! Ruth, Wanda en Lydia rûnen ús temjitte en knuffelen ús. Bliid en tankberens oan beide kanten, want al it libben wie rêden. Allinnich de hûn fan Minkenberg wie rekke troch kûgels. Wy koenen rêste yn in grutte skuorre, no oan de westkant fan de Oder. De spanning sloech ôf en wy sliepten better op it strie as guon minsken yn har sêfte bêden.

De dagen dêrop ha wy mar koarte ôfstannen riden, benammen om 'e hynders. Op Reichsstraße 104 nei Pasewalk joegen de treklieders ynstruksjes om nei it noarden nei Anklam te riden. Nei in pear dagen kamen wy de stêd Greifswald oan. Ynienen kaam der in ûnnoflike melding dat fan auto nei auto trochjûn waard: “Werom nei Anklam. Alle strjitten en stêden wurde oerstreamd mei militêren en flechtlingen. Trochkomme is hopeleas!«

Breather yn Buggow

Foar better of foar min moasten wy allegearre harkje en keare. Nei wat sykjen fûnen wy einliks in doarp oan de grutte dyk dat noch wol wat flechtlingen opfange koe. It wie it kolonistendoarp Buggow yn West-Pommeren. Hjir fûnen wy needopfangplakken mei boeren en kolonisten op 16 maart 1945. De famylje Rohde stelde in keamer foar ús beskikber en wie aardich freonlik. Hoe foardielich wie dat! Einliks koenen wy Hanna har kjeltsjes goed behannelje. Mem holp fuort yn de keuken en doe wie der wat goeds te iten. De oare deis skreaunen wy in brief oan ús heit en krigen al gau in antwurd. Hy wurke noch yn it fjildsikehûs.

Op in dei waarden wy jongeren frege om nei skoalle te gean. De Hitlerjugend woe ús ek "registrearje". Dizze misledige jonges leauden noch de propagandaslogans fan 'e Goebbels fan heroyske ferdigening en oerwinning troch wûnderwapens. Yn dy dagen holpen wy de gasthearen yn hûs, tún en fjild. Op 23 april naam mem it dryste beslút om ús heit oan it front te besykjen. De ûndernimming moat slagje. Bewekke troch Gods ingels berikte se him krekt foar de weromtocht fan it Oderfront. Se kaam krekt foar it lêste fertrek werom mei militêre weinen.

Us treklieder hie it beslút nommen om de ûntsnapping troch te gean. Dat wiene eangstige oeren foar ús bern, oant Mama oankaam krekt foardat wy ús reis fierder koene. Wêr moatte wy no hinne? It hie grif better west om yn Buggow te bliuwen.

Potthagen en de hel

Op 30 april berikten wy Greifswald. Dêr stiene wy ​​op 'e merke en hearden allinne ferskriklik nijs. Yn Potthagen hawwe wy einliks needakkommodaasje fûn. De stedsfaders besleaten de stêd en oanbuorjende doarpen sûnder striid oer te jaan. De minsken fernielden de besteande swastikaflaggen en wite flaggen waarden oeral hyst. Wy flechtlingen brûkten lekkens of wite handoeken as teken fan oerjefte. Hoewol't de oarloch foar ús foarby wie, folle grutte eangst de herten fan 'e minsken. Yn de rin fan de middei waarden de stêd en ek de stêd Potthagen beset. Earst rieden de rupsweinen troch de strjitten. Dêrnei folgen de groepsauto's. Wy flechtlingen sieten yn in keamer op ferspraat strie en wachte yn spanning op de earste soldaten. Mama bea en doe't se kamen waard it gefaarlik foar de froulju en famkes. Ien foar ien ferlieten se de keamer en ferburgen. Wy belibbe it behâld fan it libben, mar al it oare waard ien foar ien fan ús ôfnommen: hynders, weinen, klean, sieraden, iten, ensfh. De folgjende nacht en maaiedei wiene sa slim dat ik de yndividuele ûnderfiningen net beskriuwe sil. Wy koenen net yn dizze "hel" bliuwe, mar wêr hinne?

Werom thús nei it hôf

Wy kamen by in squad fan no frije Serven, Frânsen, Hongaren en Poalen. Tegearre makken wy ús paad nei it easten lâns de wegen dêr't wy wei kommen wiene. Yn Stettin wie it sammelplak foar eardere sivile finzenen. Soms stiene Serven foar ús froulju en famkes, dy't har yn lange jassen ferpakt hiene om âlder te ferskinen. Yn Stettin binne wy ​​skieden. Wy flechtlingen setten ús pylgertocht troch ús winkelstêd Gollnow nei ús twadde wenplak Kahlbruch (hjoed Kałużna by Osina).

It wie no 16 maaie 1945

Yn 'e stêd wiene der ôffal. Sa no en dan fûnen wy noch brûkbere items. De rook fan ferfal fol de loft. De Höft-Hof wie troch brân fernield. De kij leinen ferkoar op de keatlingen. De oare pleatsen stiene noch. De earste huzen stiene hast leech, de ynrjochting wie ferdwûn of ôfbrutsen. Foarsichtich en fol opwining gongen wy troch nei de ein fan it doarp. Dêr binne wy ​​op 4 maart skieden fan ús pake en beppe. Lof en tank oan de Heare, pake en beppe wiene yn libben en tige bliid doe't se ús werkennen. Omdat se Poalsk prate koene, mochten se yn harren appartemint bliuwe. In wite en reade flagge siet oan har finsterrâne.

Nei in bytsje rêst te hawwen en ús ûnderfiningen te dielen, makken wy úteinlik de pylgertocht nei "ús" hûs. Noch nea earder hat it wurd foar ús sa echt west dat wy allinich "gasten en frjemden" binne yn dizze wrâld. Yn dy dagen like alles "frjemd" en oars. Gjin fan 'e bisten dêr't wy mei ferbûn wiene wie der mear. Doe't wy de stâl yn gongen, doarsten wy hast net mear te sykheljen, sadat de rook fan ferfal ús slijmvliezen wer yrritearre. Dat no wie it tiid om de ôffallende bistekarkassen op te romjen en te begraven. It moast reparearre en ymprovisearre wurde. Yn 'e stêd fûnen wy sekken mei sied en namen dy mei. De tún waard ôfgroeven. It waard siedde en plante sa lang as de foarried duorre. Wy libbe fan 'e ierappels en kerrels dy't beskikber wiene oant de dei kaam dat de "rekken" foar de oarloch betelle wurde moast.

Tidens dy seis wiken fan ûnwissichheid en ûnwissichheid, hawwe wy kontinu ûnderfûn Gods beskerming en genedige help. As ús klean en sels it farske bôle fan ús stellen wiene, ha wy de oerbleaune rogge mei de kofjemolen ferpletterd en nij bôle bakken. Doe't ús buorfrou ferkrêfte wurde soe, rûn Mama mei in protte gûlen oer. Se krige in klap, mar de soldaten stapten werom, op ien of oare manier fersteurd.

Soldaat mei triennen yn 'e eagen

De folgjende ûnderfining is ek opmerklik: Trije soldaten woenen my ûntfiere. Ik naaide út en ferstoppe my in pear oeren yn it maisfjild. Sadree't ik wer yn 'e hûs wie, ferskynden dy mannen ynienen en gongen ek nei de foardoar. Us trijen foelen gau op 'e knibbels en mem bea earnstich om Gods help. De foardoar gie iepen en de manlju kamen de keuken yn.

Mem bleau bidde sels as de doar nei de wenkeamer iepenslingere waard. Salang't de soldaten ús op 'e knibbels seagen, hâlde se op. Blykber hie Gods Geast har kalmearre. Pas doe't mem "Amen" sei dat wy de eagen iepene en in beantwurde gebed belibbe. Op syn minst ien fan de trije hie triennen yn 'e eagen en besocht dúdlik te meitsjen dat se ús gjin skea dwaan soene. Wy mochten byinoar bliuwe en troch de folgjende "hike".

"Troch it leauwe hearde Abraham doe't er roppen waard om út te gean nei it plak ... net wittende wêr't hy hinne soe ... want hy wachte op 'e stêd dy't de fûneminten hat, dêr't God de bouwer en makker is" (Hebreeërs) 11,8: 10-XNUMX)

ferpleatst persoanen

Op woansdei 27 juny 1945 kaam de sinne, lykas altyd, op tiid op. It wurd fan belofte jildt ek oant hjoed de dei: "Sjoch, ik bin mei jimme altyd - oan 'e ein fan' e wrâld." (Mattéus 28,20:XNUMX) Us himelske Heit bliuwt ûnfermindere troch syn beloften, sels yn 'e feroarings fan minsklik libben en lijen.

Al 42 dagen hiene wy ​​drok dwaande west mei it skjinmeitsjen en ûnderhâlden fan de gebouwen en it bebouwen fan de tunen en fjilden. Us God joech groei en ek de earste rispinge yn 'e tún. Wy hiene brea en wetter, wy hienen ek salade mei de ierappels (gewoan gjin oalje en gjin bûter). De wichtichste rispinge moasten wy oan oaren oerlitte.

It hie ús lêste dei yn Pommeren wêze moatten.

ferfolch folget Teil 4

---