'Mgbe Islam kpochara na mberede na narị afọ nke asaa AD ụwa Ndị Kraịst nọ na-enwe usoro nkewa, esemokwu na ọgụ ike nke kpalitere East na West megide ibe ha; mpaghara abụọ ahụ nwekwara mgba n'ime ime ya na esemokwu miri emi na echiche dị iche iche." Nke a bụ otú o si malite Oxford History of Islam akụkọ ya na "Islam and Christianity".
Site ná nkọwa nkenke, mmalite mmalite nke akwụkwọ akụkọ ihe mere eme nke a, otu ihe doro anya: Bible rụrụ ọrụ dị ukwuu n’ezie n’ibu amụma banyere ọchịchịrị ime mmụọ nke chọọchị nke oge ahụ! Ụwa Ndị Kraịst ewepụtaghị ihu ozi ọma jikọrọ ọnụ mgbe Mohammed malitere ozi ya—n’ezie, e kewara ya nke ukwuu. N’ihi ya, nye ọtụtụ ndị na-ekiri Iso Ụzọ Kraịst n’oge ahụ, Islam pụtara ihe ọ bụla ma ọ́ bụghị nanị òtù Ndị Kraịst ọzọ (Esposito, ed., Oxford History of Islam, p. 305). Edemede a na-eleba anya n'ụfọdụ n'ime ihe ndị pụtara ìhè na-ebute ụzọ maka ịrị elu nke Islam...
Ka ọ na-erule oge Mohammed, ụka Ndị Kraịst nakweere Sunday dị ka “ụbọchị nsọ,” webatara ozizi nke mkpụrụ obi anwụghị anwụ, ma hapụ ikwusa ozi ọma nke nloghachi nke Onye Nzọpụta na-abịa. N’ihi na o kweere na chọọchị ga-emeri n’ụwa (ya bụ, ndọrọ ndọrọ ọchịchị) ma si otú ahụ mezuo puku afọ nke Akwụkwọ Nsọ. N'ụzọ na-emegide onwe ya, okwu ndị a abụkwaghị okwu na-ekpo ọkụ ka ọ na-erule narị afọ nke isii. Mkparịta ụka bụ́ isi e nwere na chọọchị n'ụbọchị ahụ dabeere n'ọdịdị Jizọs. Ya mere, ka anyị buru ụzọ kpuchie isiokwu a:
Kemgbe oge Smyrna (AD 100-313) chọọchị ahụ agbalịwo ịkọwa Bible n’okwu ndị ụwa.
“Ndị Kraịst narị afọ nke abụọ na-akwado nkwado bụ ìgwè ndị edemede bụ́ ndị chọrọ ịgbachitere okwukwe ahụ megide ndị nkatọ ndị Juu na ndị Gris na Rom. Ha gbaghaara ọtụtụ asịrị ndị jọgburu onwe ha, bụ́ ndị ụfọdụ n’ime ha boro Ndị Kraịst ebubo na ha na-eri anụ mmadụ na ịkwa iko. N’ikwu ya n’ụzọ sara mbara, ha chọrọ ime ka ndị òtù Gris na Rom ghọta Iso Ụzọ Kraịst na ịkọwa nghọta Ndị Kraịst banyere Chineke, ịdị nsọ nke Jisọs, na mbilite n’ọnwụ nke ahụ. Iji mee nke a, ndị na-akwado nkwado nakweere okwu nkà ihe ọmụma na nke akwụkwọ nke omenala bụ́ isi iji kwupụta nkwenkwe ha n’ụzọ na-aba ụba nke ọma na iji nweta ikike ọgụgụ isi nke ndị ọgọ mmụọ ha dịkọrọ ndụ. (Fredericksen, Christianity, Encyclopaedia Britannica)
N’ihi ya, ọrụ Baịbụl na-arụ n’ọgbakọ ji nwayọọ nwayọọ kwụsịlata, nke mere na ka ọ na-erule narị afọ nke atọ, e kwesịrị ịkọwara ndị nkịtị Baịbụl Baịbụl. Nke a mere ndị ọkà mmụta okpukpe a ma ama dị ka Origen na nkọwa ya banyere Bible (ibid.). Mmepe a mere ka ndị ọkà mmụta okpukpe “ọkachamara” nwee mmetụta karịa, ebe ọ bụ na ha nwere ike dee nke ọma ma jiri asụsụ nkà ihe ọmụma Grik ha na-agwa ọha na eze okwu nke ọma. Pọl asụworị: “Ọma-ọcha; Ma ihunanya na-ewuli elu. «1 Ndị Kọrịnt 8,1: 84 Ndị Kọrịnt XNUMX: XNUMX Luther XNUMX) Site na ihe ọmụma a, ịhụnanya na Chọọchị na-aga n'ihu na" bloating "na-aga n'ihu. Nke a butere ụdị nkewa niile na nkuzi.
Iji kewaa Mohammed nke ọma na nkwupụta nke Koran, ọ na-enyere aka ịmata esemokwu ndị na-eme ihe ọjọọ na chọọchị Ndị Kraịst n'oge ya. Ya mere, isiokwu a lekwasịrị anya n’okwu dị iche iche nke Chọọchị Oriental, nke nwere oche ya na Constantinople. N'ihi na mmetụta nke akụkụ nke ụka a pụtara ìhè karịsịa na Arab Peninsula n'oge Mohammed na n'ọgbọ ndị Alakụba sochirinụ.
Kemgbe oge Smyrna (AD 100-313) chọọchị ahụ agbalịwo ịkọwa Bible n’okwu ndị ụwa.
“Ndị Kraịst narị afọ nke abụọ na-akwado nkwado bụ ìgwè ndị edemede bụ́ ndị chọrọ ịgbachitere okwukwe ahụ megide ndị nkatọ ndị Juu na ndị Gris na Rom. Ha gbaghaara ọtụtụ asịrị ndị jọgburu onwe ha, bụ́ ndị ụfọdụ n’ime ha boro Ndị Kraịst ebubo na ha na-eri anụ mmadụ na ịkwa iko. N’ikwu ya n’ụzọ sara mbara, ha chọrọ ime ka ndị òtù Gris na Rom ghọta Iso Ụzọ Kraịst na ịkọwa nghọta Ndị Kraịst banyere Chineke, ịdị nsọ nke Jisọs, na mbilite n’ọnwụ nke ahụ. Iji mee nke a, ndị na-akwado nkwado nakweere okwu nkà ihe ọmụma na nke akwụkwọ nke omenala bụ́ isi iji kwupụta nkwenkwe ha n’ụzọ na-aba ụba nke ọma na iji nweta ikike ọgụgụ isi nke ndị ọgọ mmụọ ha dịkọrọ ndụ. (Fredericksen, Christianity, Encyclopaedia Britannica)
N’ihi ya, ọrụ Baịbụl na-arụ n’ọgbakọ ji nwayọọ nwayọọ kwụsịlata, nke mere na ka ọ na-erule narị afọ nke atọ, e kwesịrị ịkọwara ndị nkịtị Baịbụl Baịbụl. Nke a mere ndị ọkà mmụta okpukpe a ma ama dị ka Origen na nkọwa ya banyere Bible (ibid.). Mmepe a mere ka ndị ọkà mmụta okpukpe “ọkachamara” nwee mmetụta karịa, ebe ọ bụ na ha nwere ike dee nke ọma ma jiri asụsụ nkà ihe ọmụma Grik ha na-agwa ọha na eze okwu nke ọma. Pọl asụworị: “Ọma-ọcha; Ma ihunanya na-ewuli elu. «1 Ndị Kọrịnt 8,1: 84 Ndị Kọrịnt XNUMX: XNUMX Luther XNUMX) Site na ihe ọmụma a, ịhụnanya na Chọọchị na-aga n'ihu na" bloating "na-aga n'ihu. Nke a butere ụdị nkewa niile na nkuzi.
Iji kewaa Mohammed nke ọma na nkwupụta nke Koran, ọ na-enyere aka ịmata esemokwu ndị na-eme ihe ọjọọ na chọọchị Ndị Kraịst n'oge ya. Ya mere, isiokwu a lekwasịrị anya n’okwu dị iche iche nke Chọọchị Oriental, nke nwere oche ya na Constantinople. N'ihi na mmetụta nke akụkụ nke ụka a pụtara ìhè karịsịa na Arab Peninsula n'oge Mohammed na n'ọgbọ ndị Alakụba sochirinụ.
Ọnọdụ ọzọ kwuru na Jizọs bụ naanị mmadụ nakwa na echiche ya bụ ọrụ ebube. Otú ọ dị, ọ̀tụ̀tụ̀ na-enweghị nsọtụ nke Mmụọ Nsọ, bụ́ nke jupụtara n’amamihe na ike dị nsọ, mere ya Ọkpara Chineke. Nke a mechara mee ka a kụzie na a mụghị Jizọs dị ka Ọkpara Chineke, kama na ọ bụ naanị na Chineke “kwerere” ya n’oge ndụ ya dị ka nwa nwoke. Nkwenkwe a ka dị n'etiti ọtụtụ ndị Unitarians nke oge a taa.
Echiche ọzọ 'kwuru' 'isi ọchịchị' ụfọdụ ndị Nna chọọchị na [Jizọs bụ Chineke kama ọ nọ n'okpuru Nna ya]. Ọ rụrụ ụka, n'ụzọ dị iche, na Nna na Ọkpara bụ nanị aha abụọ dị iche iche maka otu isiokwu, n'ihi na otu Chineke kpọrọ Nna n'oge ochie, ma Ọkpara n'ọdịdị Ya dị ka mmadụ.' ( Monarchianism, Encyclopaedia Britannica )
N'ihe dị ka AD 200, Noëth nke Smyrna malitere ikwusa ozizi a. Mgbe Praxeas wetara echiche ndị a na Rom, Tertullian kwuru, sị: 'Ọ na-achụpụ amụma ma na-ebubata ozizi ụgha; ọ na-eme ka onye nkasi obi gbalaga wee kpọgide Nna ya n’obe.” (Parrinder, Jesus na Quran, peeji nke 134; hụkwa Gwatkin, Nhọrọ sitere na Ndị Odee Ndị Kraịst Oge Mbụ, p. 129)
Ọtụtụ n’ime nkuzi Ndị Kraịst na Logos, Okwu ma ọ bụ “Ọkpara” nke Chineke, achịkọtala iji buso ozizi ụgha a ọgụ. Agbanyeghị, monarchianism modalistic hapụrụ arụkwaghịm na nnwere onwe, ịdị adị nke onwe Ndekọ ma kwuo na e nwere nanị otu chi: Chineke Nna. Nke ahụ bụ echiche nke otu Chineke.
Ọbụna mgbe Kansụl Nicaea gasịrị, esemokwu ndị Kraịst akwụsịghị. Emperor Constantine nwere mmasị n'ebe Arianism n'onwe ya na nwa ya nwoke bụ ọbụna Arian na-ekwu okwu. Na AD 381, na kansụl ecumenical na-esote, Ụka mere Katolik Christianity (nke West) okpukpe ọchịchị nke alaeze ukwu ahụ wee dozie akaụntụ na Arianism nke Orient. Arius abụwo onye ụkọchukwu n’Aleksandria, Egypt—otu n’ime ebe bụ́ isi nke Chọọchị Ebe Ọwụwa Anyanwụ (Fredericksen, “Iso Ụzọ Kraịst,” Encyclopaedia Britannica). Ebe ọ bụ na Chọọchị Ọdịda Anyanwụ nọ na-enwe mmụba n’ike n’oge ahụ, mkpebi a dugara ná mwakpo ndọrọ ndọrọ ọchịchị sitere na Chọọchị Ebe Ọwụwa Anyanwụ, bụ́ nke nwere mmetụta siri ike n’esemokwu ọzọ e nwere banyere ozizi Jisọs.
Otu a, n'aka nke ya, na-ewu ewu na Middle East, karịsịa n'etiti ndị eze. Ọ kụziri na Jizọs bụ ma ezi Chineke ma bụrụ ezi mmadụ. Ha abụọ adịghị iche. A kpọgidere mmadụ nọ n’ime ya n’obe ma gbuo ya, ma ọ dịghị ihe mere Chineke n’ime ya. Ha kụzikwara na Meri mụrụ ma àgwà Chineke na nke mmadụ.
Arụmụka nke Kraịst na-esote bụ na AD 431 na Kansụl Efesọs. N'ịbụ onye Cyril, Onyeisi ndị Aleksandria na-edu, Nestorius, Onyeisi ndị isi nke Constantinople katọrọ oke Kraịst dị ka ozizi nduhie. Nestorius kụziri na nwoke ahụ bụ́ Jizọs bụ onye nwere onwe ya ma e wezụga Okwu Chineke, nke mere na mmadụ enweghị ikike ịkpọ nne Jizọs Meri “Nne nke Chineke” (gr. theotokos, θεοτοκος ma ọ bụ theotokos). O siri ike ikwu ihe Nestorius kụziri n’ezie. N’ihi na a na-echekarị na Cyril, dị ka onyeisi ndị bishọp nke Aleksandria, chọrọ ịtọda onye na-ama ya aka n’ocheeze Constantinople. N’ihi ya, o yikarịrị ka ọ̀ bụ n’ihi ndọrọ ndọrọ ọchịchị ka o mere mkpebi ikpe onye ya na ya na-ama ya ikpe dị ka o si metụta okpukpe.
Ihe Nestorius kụziri n'ezie bụ eleghị anya ọ bụ ihe na-achọsi ike. Okwu Grik prosōpon (ụdị) pụtara ihe nnọchianya ma ọ bụ ngosipụta nke otu n'otu n'otu, gụnyere ngwaọrụ ndị ọzọ. Ọmụmaatụ: Ahịhịa onye na-ese ihe bụ nke ya prosopon. Ya mere Ọkpara Chineke ji mmadụ ya kpughe onwe ya, ya mere, mmadụ bụ ihe nke ya prosopon bụ nke. N'ụzọ dị otú a, ọ bụ otu mkpughe na-ekewaghị ekewa (Kelly, "Nestorius", Encyclopaedia Britannica).
Otú ọ dị, okpukpe Nestorian, dị ka ndị mmegide ya ghọtara n’oge ahụ nakwa n’ikpeazụ ndị na-akwado ya, siri ọnwụ na ọdịdị mmadụ Jisọs bụ nnọọ mmadụ. Ya mere e kwere na nke a ga-eme ka ọ bụrụ mmadụ abụọ, otu mmadụ na otu chi. Ebe Ọtọdọks (“ezigbo”) Krisendọji nke oge ahụ bịara n’echiche na Jizọs nwere ọdịdị abụọ n’ụzọ dị omimi, otu Chukwu na otu mmadụ, n’ime otu onye (Gr. hypostasis, ọrịa obi) jikọrọ ọnụ, Nestorianism kwusiri ike na nnwere onwe nke abụọ ahụ. Ya mere, ọ na-ekwu na e nwere n'ezie mmadụ abụọ ma ọ bụ echiche efu nke ịdị n'otu nke omume na-ejikọtaghị ọnụ. Ya mere, dịka Nestorianism siri kwuo, n'ime mmadụ, Okwu Chineke jikọtara ya na mmadụ zuru oke, nke nọọrọ onwe ya.
Site n'echiche nke Ọtọdọks, Nestorianism si otú a na-agọnarị incarnation n'ezie ma gosipụta Jizọs dị ka mmadụ sitere n'ike mmụọ nsọ Chineke kama ịbụ mmadụ Chineke kere (ibid.). Echiche nke a yiri echiche nke Melk, ma ọbụghị na Meri, ihe dị nsọ nke Jisus, amụghị (Aasi, Nghọta Muslim maka Okpukpe Ndị Ọzọ, p. 121).
Otú ọ dị, ihe ngwọta Cyril nyere nsogbu a bụ "otu ọdịdị maka Okwu ahụ mere ka anụ ahụ dị." Nke a butere arụmụka na-esote banyere ọdịdị Jizọs.
Ozizi a na-ekwusi ike na ọdịdị nke Jisus Kraịst nọgidere kpam kpam kpam kpam, ọ bụghị nke mmadụ, n'agbanyeghị na o weere ahụ dị n'ụwa na nke mmadụ nke na-amụ, dị ndụ ma na-anwụ anwụ. Ya mere, ozizi Monophysite na-ekwusi ike na n'ime onye nke Jizọs Kraịst, e nwere nanị otu ọdịdị dị nsọ, ọ bụghịkwa ọdịdị abụọ, dị nsọ na nke mmadụ.
Pope Leo nke Rome duziri ngagharị iwe megide nkuzi a, nke mezuru na Kansụl Chalcedon na 451 AD. "Chalcedon nyere iwu na a ghaghị ịsọpụrụ Jizọs na 'ọdịdị abụọ a na-agwakọtaghị, na-agbanweghi agbanwe, ndị na-ekewaghị ekewa, na ndị na-ekewaghị ekewa'. Nhazi a so n'otu akụkụ megidere ozizi ndị Nestorian na ọdịdị abụọ nke Jizọs dị iche ma bụrụkwa mmadụ abụọ n'ezie. Ma e duzikwara ya megide ọnọdụ dị mfe nke nkà mmụta okpukpe nke Eutyches, onye mọnk nke a mara ikpe na AD 448 maka ịkụzi na mgbe Jizọs nọsịrị n’anụmanụ nwere nanị otu ọdịdị na ya mere mmadụ ya abụghị otu àgwà ahụ, dị ka nke ndị ọzọ. "("Monophysite", Encyclopaedia Britannica)
N'ime afọ 250 sochirinụ, ndị eze ukwu Byzantine na ndị nna ochie gbalịrị imeri Monophysites; mana mbọ niile daa. Ozizi omume abụọ nke Chalcedon ka na-ajụ taa site n'ụka dị iche iche, ya bụ ndị Apostolic Armenia na Coptic Churches, Coptic Orthodox Church of Egypt, the Ethiopian Orthodox Church na Syriac Orthodox Church of Antioch (nke Syriac Jacobite Church). (Fredericksen, "Iso Ụzọ Kraịst", Encyclopaedia Britannica)
Ndị a bụ Ndị Kraịst nọchiri anya Jekọb Baradei ma biri n’ụzọ bụ́ isi n’Ijipt. Ndị Jekọb gbasara Monophysitism site n'ikwu na Jizọs n'onwe ya bụ Chineke. Dị ka nkwenkwe ha siri dị, a kpọgidere Chineke n'onwe ya n'obe, eluigwe na ụwa dum aghaghịkwa ịhapụ Onye na-elekọta ya na onye na-elekọta ya maka ụbọchị atọ Jizọs dinara n'ili ahụ. Chineke we bilie laghachi n'ọnọdu-ya. N'ụzọ dị otú a, Chineke ghọrọ onye kere, onye kere wee ghọọ ebighị ebi. Ha kweere na Chineke tụrụ ime n’afọ Meri nakwa na ọ dị ime ya. (Asa, Nghọta Muslim maka Okpukpe Ndị Ọzọ, p. 121)
Òtù ndị Arab nke narị afọ nke anọ kweere na Jizọs na nne ya bụ chi abụọ ma e wezụga Chineke. Ha nwere mmasị karịsịa n'ebe Meri nọ ma na-asọpụrụ ya. Ha nyere ya mgbanaka achịcha achịcha (collyrida, nà – ya mere aha nke otu) dị ka ndị ọzọ na-eme kwupụta nnukwu Mother Earth n'oge ndị ọgọ mmụọ. Ndị Kraịst dị ka Epifaniọs lụsoro ozizi ụgha a ọgụ ma gbalịa inyere Ndị Kraịst aka ịhụ na e kwesịghị ife Meri ofufe. (Parinder, Jesus na Quran, p.135)
Site na ndebiri a nke akụkọ ihe mere eme nke ụka Ndị Kraịst na mgba ha na-agba iji ghọta ọdịdị nke Jizọs, ọ na-edo anya ihe mere Jizọs ji kpọọ onwe ya “Ọkpara Chineke” maka oge Taịataịra (Nkpughe 2,18:XNUMX). N'ihi na ajụjụ a na-akpọ maka azịza na Christianity. Otú ọ dị, ọ bụghị nanị ya bụ nsogbu na chọọchị.
Dịka ekwuru na ndị Kollyridia, ọtụtụ nsogbu nọ na-ebilite na Nzukọ-nsọ gbasara Meri. N’ime narị afọ ole na ole site n’oge mmalite nke Iso Ụzọ Kraịst, Meri ewerewo ọnọdụ dị ùgwù n’etiti ndị nkịtị nke Nwa agbọghọ na-amaghị nwoke nke nwere ihe ùgwù pụrụ iche nke ịtụrụ ime Ọkpara Chineke. E gosipụtara nke a site n'ihe osise a chọtara ya na Jizọs na catacombs ndị Rom. Otú ọ dị, nke a ruru nke na n'ikpeazụ a bịara mara ya dị ka "Nne Chineke". Ihe odide apọkrịfa pụtara banyere ndụ ya, a na-enwekwa nkwanye ùgwù nke ihe ncheta ya.
Ọ bụ ezie na ụfọdụ (gụnyere Nestorius) mere mkpesa nke ukwuu, Kansụl Efesọs na AD 431 kwadoro nsọpụrụ nke Nwa agbọghọ na-amaghị nwoke dị ka Theotokos, 'Nne nke Chineke' (ma ọ bụ kpọmkwem 'Onye na-eburu Chineke') ma kwadoo ime ihe oyiyi nke Chineke. Virgin na Nwa ya. N’otu afọ ahụ, Cyril, bụ́ Achịbishọp nke Aleksandria, ji ọtụtụ n’ime aha Meri ji ịhụnanya ndị ọgọ mmụọ nye “nnukwu chi nwanyị” bụ́ Artemis/Diana nke Efesọs.
Nke nta nke nta, àgwà ndị kasị ewu ewu nke chi nwanyị oge ochie Astarte, Cybele, Artemis, Diana na Isis jikọtara na òtù nzuzo ọhụrụ nke Marian. N’ime narị afọ ahụ, Nzukọ-nsọ hibere emume nke Assumption iji cheta ụbọchị ọ rịgoro n’elu-igwe na Ọgọst 15. N'ụbọchị a, a na-eme ememme oge ochie nke Isis na Atemis. E mechara were Meri dị ka onye na-arịọchitere mmadụ arịrịọ n’ihu ocheeze Ọkpara ya. Ọ ghọrọ onye nlekọta senti nke Constantinople na ezinụlọ eze ukwu. A na-ebu ihe oyiyi ya n'isi nke nnukwu ngagharị ọ bụla, ma kwụgidere n'ụka ọ bụla na n'ụlọ Ndị Kraịst. (Ekwuru na: Oster, Islam tụgharịrị uche, p. 23: nke William James Durant, Age nke Okwukwe: Akụkọ banyere mmepeanya ochie - Ndị Kraịst, Alakụba na ndị Juu - site na Constantine ruo Dante, OA 325-1300, New York: Simon Schuster, 1950)
Ekpere na-eso Lucius na-egosi ofufe nke Nne chi nwanyị:
» (Ị) jiri akụ gị na-azụ ụwa niile. Dị ka nne na-ahụ n'anya, ị na-akwa ákwá maka mkpa nke ndị nhụsianya ... Ị na-ewepụ oké ifufe na ihe egwu niile na ndụ mmadụ, setịpụ aka nri gị ... ma mee ka oké ifufe nke akara aka. "(Easter, Islam tụgharịrị uche, p. 24)
Walter Hyde na-ekwu maka ihe ọhụrụ a na Krisendọm dị ka ndị a:
“Ya mere, ọ bụ nnọọ ihe kwesịrị ekwesị na ụfọdụ ụmụ akwụkwọ ga-ebufe mmetụta ya dị ka 'Nne nke Iru újú' na 'Nne nke Horus' n'echiche Ndị Kraịst banyere Meri. N'ihi na n'ime ya ndị Gris hụrụ Demeter ha na-eru uju na-achọ nwa ya nwanyị Persephone, onye Pluto dinara n'ike. Enwere ike ịhụ ebumnuche nne na nwa n'ọtụtụ ihe oyiyi a chọtara na mkpọmkpọ ebe nke ụlọ arụsị ha na Seine, Rhine na Danube. Ndị Kraịst oge mbụ chere na ha ghọtara Madonna na Nwa n'ime ya. Ka a sịkwa ihe mere na ọ ka siri ike taa ikenye ihe ndị ọkà mmụta ihe ochie chọtara nke ọma.
E ji ihe odide bụ́ “Nne nke Chineke” mee ihe na narị afọ nke anọ n’ihi na Eusebius, Athanasius, Gregory nke Nazianzus nọ na Kapadoshia, na ndị ọzọ ji ya mee ihe. Gregory kwuru, sị: “Onye ọ bụla nke na-ekweghị na Meri bụ Nne nke Chineke enweghị òkè na Chineke.” (Ihe e kwuru na Oster, Islam tụgharịrị uche, 24 sitere: Hyde, Ndị ọgọ mmụọ nye Iso Ụzọ Kraịst na Alaeze Ukwu Rom, p. 54)
A ghaghị ịkọwapụta na nnabata nke Meri na mpaghara ọwụwa anyanwụ nke Krisendọm (akụkụ dị nso na mpaghara ebe Mohammed na-arụ ọrụ) gara n'ihu ngwa ngwa karịa n'ebe ọdịda anyanwụ. Nke a pụtara ìhè site n’eziokwu ahụ bụ́ na mgbe Pope Agapetus gara Constantinople na AD 536, ogbo ya n’Ebe Ọwụwa Anyanwụ baara ya mba maka igbochi ofufe Maria na itinye ihe oyiyi nke Theotokos na chọọchị ndị dị n’Ebe Ọdịda Anyanwụ. Ma nke nta nke nta, nraranye nye Meri jikwa n'aka na West. Na AD 609 (otu afọ tupu Muhammad ekwuru na ọ nwere ọhụụ mbụ ya), a raara pantheon nke Rome nye Mary ma nyegharịa aha Santa Maria ad Martyres (Mary dị nsọ na ndị Martyrs). N'otu afọ ahụ, otu n'ime ụka kacha ochie, nke titular nke Popes Callixtus I na Julius I, ka a raara nye "Santa Maria na Trastevere". Mgbe ahụ, ná ngwụsị nke otu narị afọ ahụ, Pope Sergius nke Mbụ webatara oriri ndị mbụ Maria na kalenda okpukpe ndị Rom. E debere tebụl ugbu a maka ofufe nke Theotokos. N'ihi na ozizi nke Assumption nke Meri juru ebe nile, na Ndị Kraịst nke East na West nwere ike ugbu a na-ekpe ekpere ha na "onye na-arịọchitere" ọzọ na-abụghị nke a kpọrọ aha anyị na Bible (1 Timoti 2,5:XNUMX).
Dr Kenneth Oster, onye ụkọchukwu Adventist nke jere ozi na Iran ọtụtụ afọ, kwuru:
“Ofufe ndị Rom nke dịrị ndụ tupu oge Ndị Kraịst pụtaghachiri ugbu a na Chọọchị n'aha 'Ndị Kraịst'. Diana, chi nwanyị na-amaghị nwoke wetara onyinye ya na ofufe nke Virgin Mary. Juno nke Rome, Hera Gris, Kathargos Tanit, Isis nke Egypt, Astarte nke Finishia, na Ninlil nke Babilọn abụrụla eze nwanyị nke eluigwe. Ijipt ekereghị òkè dị nta n'imebi ozizi Jizọs ndị dị mfe nghọta. Ihe oyiyi dị ndụ nke Isis nọọsụ Horus yiri ihe ngosi Madonna na Nwata a maara nke ọma. Ya mere, o doro anya na ozizi a na-ezighị ezi nke ikpere arụsị jọgburu onwe ya - chi nke dinara chi nwanyị n'ike na "nwa nke Chineke" si na njikọ nke a na-akpakọrịta ... - nakweere na òtù nzuzo ndị Kenan nke Ugarit na Egypt, na akụkọ ifo ndị Gris na Rom karịsịa. n’okpukpe ndị dị omimi, ruru n’uto ya n’ụzọ zuru ezu na chọọchị si n’ezi ofufe dapụ, e wee ree ya dị ka eziokwu nye ụwa ndị na-abụghị Ndị Kraịst.” (Easter, Islam tụgharịrị uche, p. 24)
Agaghị akọwapụta isi okwu a mgbe a na-amụ ntọala nke Muhammad pụtara megide ya. A ga-ebulite mmata nke onye na-agụ na ihe na-eme n'ezie na Iso Ụzọ Kraịst ka ọ ghọta ihe Kor'an na-ekwu maka ya. Ihe omume ndị a na-eme n'Iso Ụzọ Kraịst akwụsịghị Arabia. Echiche nke "Atọ n'Ime Otu" nke chi nna, chi nwanyị nne, na ụmụ ya, chi nwa nke atọ, juru ebe niile nke na ndị Mecca gbakwụnye ihe oyiyi Byzantium nke Meri na nwa ọhụrụ Jizọs na pantheon nke chi ha. Kaaba, nke mere na Ndị Kraịst na-azụ ahịa bụ ndị na-agagharị na Mecca nwere ihe ha ga-efe n'akụkụ ọtụtụ narị chi ndị ọzọ. (nke ekwuru na ibid., 25 si: Payne, Mma agha Nsọ, p. 4) …
Mmepe ọzọ na Iso Ụzọ Kraịst nke nwere mmetụta ogologo oge na ịrị elu nke Islam bụ monasticism. N'ihe dị ka narị afọ nke ise, òtù a nwetara ọtụtụ ndị na-eso ụzọ. Otu n'ime ndị mbụ malitere usoro monastic, Pachomios, hibere ebe obibi ndị mọnk iri na otu na Upper Egypt tupu ọ nwụọ na 346 AD. O nwere ihe karịrị ndị na-eso ụzọ 7000. Jerome na-akọ na n’ime otu narị afọ, ndị mọnk 50.000 bịara mgbakọ a na-enwe kwa afọ. Na mpaghara Oxyrhynchus nke dị n'Upper Egypt naanị, e nwere ihe dị ka ndị mọnk 10.000 na ụmụ agbọghọ 20.000 na-amaghị nwoke. Ọnụọgụgụ ndị a na-egosi ihe na-aga n'ihu n'ụwa Ndị Kraịst. Ọtụtụ puku mmadụ gara n'ọzara Siria wee guzobe ebe obibi ndị mọnk na ebumnuche nke ibi ndụ nke ịtụgharị uche (Tonstad, "Nkọwa oge na Christian-Mulim History - Nchịkọta", Mmekọrịta Muslim Adventist).
Usoro a gbadoro ụkwụ na nkuzi Plato gbasara ikewa ahụ na uche. Ha kwenyere na ahụ́ ahụ bụ nanị nwa oge nke ịdị adị mmadụ, ebe mmụọ nsọ bụ ngosipụta nke Chineke n'ezie na a tụrụ ya mkpọrọ ruo nwa oge n'anụ ahụ́. Origen na Clement nke Aleksandria nakweere ma gbasaa echiche nke abụọ a banyere eziokwu, na-eduga ọtụtụ ndị ịhapụ "mmehie" ndị metụtara anụ ahụ ma laghachi n'ebe ndị zoro ezo ebe ha nwere ike ịchọ "izu okè ime mmụọ." Ozizi a gbasara karịsịa na Eastern Christianity, ebe Mohammed ga-abịakwute Ndị Kraịst. Ọ dị nnọọ iche n'ụkpụrụ nkà ihe ọmụma na-adịchaghị mma, nke bara uru karị nke ọ kwadoro. Nke a bụ isiokwu nke Kor'an kwuru.
Ihe ọzọ mere na Krisendọm bụ ịnụ ọkụ n’obi akwụsịlata n’ime nkwusa nye ụwa. Ịnụ ọkụ n'obi maka ozi ọma bụ ihe a na-ahụkarị n'etiti ndịozi na n'ọgbakọ mbụ. Otú ọ dị, dị ka a pụrụ ịhụ n'ụzọ dị mfe site n'ihe ndị a tụlere ruo ugbu a, chọọchị ahụ nwere afọ ojuju ugbu a n'ịrụrịta ụka banyere ajụjụ ozizi na ime ntutu isi n'usoro nkà mmụta okpukpe na nkà ihe ọmụma. N’ikpeazụ, ka ọ na-erule narị afọ nke asaa, mgbama ọkụ ole na ole nke ozi Ndị Kraịst ka fọdụrụ—ọ bụ ezie na ndị Nestorịa ewerewo ozi ọma ahụ ruo India na China, ma ndị Celt amaliteworị ịkpọsa Mesaịa ahụ n’etiti ndị Germany (Swartley, ed. Na-ezute ụwa nke Islam, p. 10).
Ndị Adventist ga-enwe mmetụta dị iche iche maka mmepe ndị a. N'otu aka ahụ, mba niile kwesịrị ịnụ banyere Jizọs ... ma ọ bụrụ na nke a ga-eme n'ezie site n'aka ndị na-akụzi na a kagburu iwu Chineke, na mmadụ nwere mkpụrụ obi na-adịghị anwụ anwụ, na a na-eyi ya ọkụ ala mmụọ ebighị ebi, na Sunday kwesịrị ịbụ. efe ofufe, wdg?
Otu ọnọdụ na narị afọ nke asaa nke Ndị Kraịst nile na-akwa arịrị bụ enweghị nsụgharị Bible. Dị ka ndị ọkà mmụta maara, nsụgharị Arabic mbụ nke Akwụkwọ Nsọ ka agwụchabeghị ruo AD 837, ma ọ na-esiri ike imepụtaghachi ya (ma e wezụga ihe odide ole na ole maka ndị ọkà mmụta). E bipụtara ya ruo 1516 AD (ibid.).
Nke a na-egosi enweghị ịnụ ọkụ n’obi n’akụkụ nke Ndị Kraịst iwegara ndị Arab ozi ọma. Usoro a na-aga n'ihu ruo taa: ọ bụ naanị otu onye n'ime ndị ọrụ Kraịst iri na abụọ ka a na-ezigara mba ndị Alakụba, n'agbanyeghị na ndị Alakụba mejupụtara otu ụzọ n'ụzọ ise nke ndị bi n'ụwa. A sụgharịworị Bible n’asụsụ ndị a na-amaghị ama, dị ka Chinese ma ọ bụ Syriac. Ma ọ bụghị n'asụsụ Arabic, n'ihi na o doro anya na e nwere ajọ mbunobi megide ndị Arab (ibid., p. 37).
Ka o sina dị, ndị ọkà mmụta Ndị Kraịst kwenyere na ọ dịghị Mohammed ma ndị Arab ndị ọzọ nke oge ahụ nwere ohere ịgụ ihe odide Bible n'asụsụ obodo ha.
N'agbanyeghị na Iso Ụzọ Kraịst dara n'ime omenala arụmụka banyere nkà ihe ọmụma nke ọdịdị nke Jizọs na ọ bụ ezie na ọ nakweere ozizi nke anwụghị anwụ mkpụrụ obi, ọ jụrụ na Akwụkwọ Nsọ Sabbath na iwu Chineke na propagated oké ụdị nke ndọrọ ndọrọ ọchịchị si n'ụwa . Àgwà ya kasị njọ bụ ikekwe o ji ime ihe ike mee ka ozizi ya na-aga n'ihu. Ọ bụ otu ihe ịkụzi njehie, ma ime otú ahụ n'ime mmụọ ịhụnanya, nke Ndị Kraịst Jizọs gbara ndị na-eso ụzọ Ya ume ("Hụnụ ndị iro unu n'anya... na-emerenụ ndị kpọrọ unu asị ihe ọma" Matiu 5,44:XNUMX); ma ọ bụ ihe ọzọ ịgbasa ozizi ụgha, na-anya isi na ya, na igbu onye ọ bụla na-ekwetaghị na ya! Ma nke ahụ bụ kpọmkwem ihe Ndị Kraịst na-eme mgbe Muhammad pụtara ...
Ihe omume a malitere obere oge ka Eze Ukwu Rom bụ́ Diocletian (AD 303-313) kpagburu Ndị Kraịst nke ukwuu. N'ime otu ọgbọ nke Eze Ukwu Constantine ghọrọ Onye Kraịst, Iso Ụzọ Kraịst si n'ịbụ ndị kpagbuo wee ghọọ onye mkpagbu. Mgbe Kansụl nke Nicaea kwupụtara ozizi ụgha nke Arius, Constantine kwenyere na iji chebe ịdị n'otu nke alaeze ukwu ahụ, onye ọ bụla aghaghị itinye aka na "ọtọdọks." Ekpebiri na nkwenkwe ọ bụla megidere ozizi ọchịchị nke Ụka abụghị nanị mmejọ megide Ụka kamakwa megide steeti.
Eusebius, bụ́ onye na-akọ akụkọ ihe mere eme nke chọọchị n’oge Constantine, gosipụtara echiche nke ihe ka n’ọnụ ọgụgụ ná Ndị Kraịst n’oge ahụ mgbe ọ na-eto Constantine dị ka arịa Chineke họọrọ nke ga-eguzobe ịchịisi Jisọs n’ụwa. Otu onye edemede dere banyere Eusebius:
"N'agbanyeghị na ọ bụ nwoke nke ụka, dị ka onye na-agbasa echiche na onye ọkọ akụkọ ihe mere eme, ọ tọrọ ntọala nkà ihe ọmụma ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke obodo Ndị Kraịst. O mere ka nkwubi okwu ya dabere n'ihe àmà sitere n'Alaeze Ukwu Rom karịa nke Agba Ọhụrụ. Echiche ya bụ ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke ọma. Ukwe otuto ya enweghị ‘nchegbu nile maka mkpagbu a gọziri agọzi na egwu amụma nile nke ọchịchị alaeze ukwu nke Chọọchị.’ Ọ dịghị mgbe ọ na-abịara ya na nchebe ọchịchị pụrụ iduga n’okpuru okpukpe nke Chọọchị na mkpagbu nke ndị na-ekwenye ekwenye n’iru abụọ nke okpukpe, ọ bụ ezie na ha abụọ dị aghụghọ. ihe ize ndụ dị mfe ịchọpụta n'oge ya." (Tonstad, "Defining Moments in Christian-Mulim History - A Summary", Mmekọrịta Muslim Adventist)
Iso Ụzọ Kraịst achụwo ịdị ọcha ime mmụọ ya n'àjà. Ụkpụrụ Jizọs kụziri - nkewa nke ụka na obodo - ka e jiriworo zụọ ahịa maka ewu ewu na uru nke ụwa. Ugbua n'oge Emperor Theodosius I (AD 379-395) "ndị jụrụ okwukwe" agaghịzi anabata ịchịkọta ma ọ bụ nwee ihe onwunwe; ọbụna ndị chọọchị ha napụrụ. Theodosius II (AD 408-450) gara n’ihu n’ihu wee kpebie na ndị jụrụ okwukwe bụ́ ndị na-ekweghị n’Atọ n’Ime Otu ma ọ bụ ndị kụziri ime baptizim (Donatists) kwesịrị ntaramahụhụ ọnwụ.
Otú ọ dị, mkpagbu juru ebe nile emeghị ruo oge ọchịchị Justinian (527-565 AD), mgbe a kpagburu ndị Arians, Montanist, na ndị Sabbatarians nile dị ka ndị iro nke steeti ahụ. Ọkọ akụkọ ihe mere eme bụ́ Procopius, onye ya na Justinian dịkọrọ ndụ, na-ekwu na Justinian “meziri ọnụ ọgụgụ igbu ọchụ bara oké uru. N'ịbụ onye nwere oké ọchịchọ, ọ chọrọ ịmanye mmadụ nile ịbanye n'ụkpụrụ Ndị Kraịst; Ọ kpachaara anya bibie onye ọ bụla nke na-emeghị ka ọ dị mma, ma na-egosipụta nsọpụrụ Chineke mgbe niile. N'ihi na ọ hụghị igbu ọchụ n'ime ya ma ọ bụrụhaala na ndị na-anwụ anwụ ekwenyeghị na ya."(ibid. Isi ihe agbakwunyere; kwuru na Procopius, Isi ihe mere eme, p. 106)
Nke a nwere ike ịkọwa ihe mere Chineke ji hụ na nke a bụ mmalite nke ndapụ n'ezi ofufe zuru oke nke chọọchị Ndị Kraịst mara ikpe ya. Akwụkwọ Nsọ na akụkọ banyere okike Lucifa, nnupụisi ya na mbọ ọ gbara iguzobe ọchịchị ya n’elu ụwa Chineke e kere ọhụrụ bụ ihe àmà na-egosi na Chineke ji nnwere onwe okpukpe kpọrọ ihe karịa ihe ọ bụla ọzọ. N'ịmara nhụjuanya na ọnwụ nke ga-esi n'ọdịda nke Lucifa, ya mere Adam na Iv, Chineke kwadoro ụkpụrụ nke nnwere onwe nke akọ na uche. Anyị na-ahụ n’akụkọ ihe mere eme na Chineke na-anapụ ngọzi ya mgbe nile mgbe ndị ọchịchị, ma ọ bụ chọọchị ma ọ bụ ọchịchị, kpebiri ịnapụ ndị mmadụ ihe ruuru ya dị nsọ. N’ihi na ọ maliteziri ịlụso Onye Kasị Elu ọgụ.
Laghachi na akụkụ 1: Ihe ndabere maka ịrị elu nke Islam: narị afọ nke asaa site n'echiche Akwụkwọ Nsọ
Ewepụtara site na: Doug Hardt, site na ikike nke onye odee, Ọnye na-bụ Muhammad?, Ọrụ Nkụzi (2016), Isi nke 4, "Onukwu Akụkọ banyere ịrị elu nke Islam"
Nke mbụ dị na akwụkwọ azụ, Kindle na e-book ebe a:
www.teachservices.com/who-was-muhammad-hardt-doug-paperback-lsi
Nkume a Comment