Ma ọ bụrụ na ozizi ụgha bara uru n'ezie, olee otú m ga-esi na-emeso ha ka ha wee ghara ịdị ize ndụ nye m? Nke Willmonte Frazee dere

“Ma anyị maara na ihe nile na-arụkọ ọrụ ọnụ imere ndị hụrụ Chineke n’anya ezi ihe, nye ndị a kpọrọ dị ka nzube Ya si dị.” (Ndị Rom 8,28:XNUMX)

Mgbe anyị lere anya n'ụwa, ihe niile yiri ka ọ na-arụ ọrụ megide ibe ya, ma ihe niile na-aga n'ihu n'otu ihe mgbaru ọsọ. Ee, ọbụna ruo ezi ihe mgbaru ọsọ, ọ bụghị maka onye ọ bụla, kama maka onye ọ bụla nke hụrụ Chineke n'anya. N'ihi na ụmụ mmadụ nweere onwe ha ime nhọrọ. Ọ na-ekpebi n'onwe ya ma ihe ọ bụla ga-abara ya uru ma ọ bụ na ọ bụghị. Otu o sila dị, ebumnuche Chineke ga-emeri n’ikpeazụ, a ga-emezu atụmatụ ya nke ọma. Ya mere, lee ka o si dị mkpa ka anyị na-echeta mgbe nile na Chineke na-ejikwa ike ndị yiri ka ha na-eduga na ọdịda: ihe niile na-arụkọ ọrụ ọnụ maka ọdịmma.

“Anyị apụghị ime ihe ọ bụla megidere eziokwu Chineke, nanị ihe anyị pụrụ iguzogide ya bụ.” ( 2 Ndị Kọrint 13,8:XNUMX Enwere olileanya maka mmadụ nile) Nke ahụ ọ́ bụghị ihe magburu onwe ya? Ọbụna Setan apụghị ime ihe ọ bụla megidere eziokwu ahụ. Ọ na-agba mbọ mgbe niile, ọ na-adịkwa ka ọ na-eme ihe ọ bụla masịrị ya n’ụwa a. Ma ọ bụrụ na anyị elee anya n’azụ ihe nkiri ahụ, Chineke na-eme uche ya. "Anyị enweghị ike ime ihe ọ bụla megidere eziokwu Chineke."

Naanị site na ịdabere na nkwa ndị a ka anyị ga-enwe amamihe na obi ike na nnukwu nsogbu nke ụka na-aga na nke maliterela.

“N'ihi na ọnụma mmadụ ga-eto gị.” ( Abụ Ọma 76,11:XNUMX ) Chineke na-ejidị iwe mmadụ too ya. Agbanyeghị, ndị mmadụ enweghị ike iji nke a merie laurels ọ bụla. Naanị Chineke kwesịrị otuto maka ịmara ka ọ ga-esi jiri ọbụna atụmatụ nke ndị iro ya na ọnụma Setan mezuo ebumnuche ya.

N’ụbọchị ikpeazụ, Setan, ndị mmụọ ozi ya na ndị a ga-aza ajụjụ maka ịgbakụta Jehova azụ na ịkwalite echiche ndị yiri ihe na-egbuke egbuke. Ha ga-abụkwa ndị ikpe mara dị ka a ga-asị na ha nwere ihe ịga nke ọma n’ọgụ ha na-alụ megide eziokwu Chineke ma kwatuo Chineke n’ocheeze ya. Ma ha agaghị aga nke ọma.

Jizọs kwuru banyere nchebe nke ụmụ ya, sị: “Ọ dịghị onye pụrụ ịnapụ ha n’aka Nna m.” ( Jọn 10,29:XNUMX ) Anyị pụrụ ịṅụrị ọṅụ na nke ahụ.

Okwu Ellen White kpaliri m ịmụ isiokwu a:

»Ụfọdụ ndị na-eche na ọ bụ ihe mwute ma a gbasaa ozizi ụgha. Ma Jehova kwuru, sị: “Ihe niile na-arụkọ ọrụ ọnụ imere ndị hụrụ Chineke n’anya ezi ihe.” N’ihi ya, esemokwu dị n’etiti ndị Kọrịnt mere ka Pọl nwee ohere maka akwụkwọ ozi abụọ o dere.
A sị na ndị Jentaịl esighị n’okwukwe wezụga onwe ha, Pọl agaraghị ede akwụkwọ, sị: ‘Ọ na-eju m anya na unu na-esi n’ebe onye ahụ kpọpụtara unu site n’amara Kraịst gbakụta ọsọ ọsọ gaa n’ozi ọma ọzọ, mgbe ọ dịghị onye ọzọ.’ ( Ndị Galeshia ) 1,6.7:XNUMX, XNUMX) Onye ọ bụla nke chọrọ iji Akwụkwọ Nsọ gosi ụgha na ihe na-ezighị ezi na-eji ya eme ihe n’ụzọ na-ezighị ezi.
A sị na ndị Tesalonaịka aghọtahieghị ozi ha natara, ha agaraghị ekwe na nloghachi nke Onyenwe anyị dị nso n’ígwé ojii nke eluigwe. N’ihi ya, Pọl kwuru eziokwu dị ka ọ dị n’ime Jizọs. Ebe ọ bụ na o dere ya, e debewo eziokwu a dị mkpa maka ụmụ ụmụ.
N’otu aka ahụ, mmegide megide ìhè na eziokwu mere ka Jisọs dokwuo eziokwu ahụ anya ọbụna karị. Mgbe ọ bụla e mere mmehie, ọ na-abara ndị hụrụ Chineke n’anya uru. N'ihi na mgbe eziokwu kpuchiri mmehie, ndị Chineke kpọrọ ka ha bụrụ ndị nche ga-akọwa eziokwu nke ọma karị. Ha ga-enyocha Akwụkwọ Nsọ iji nweta ihe àmà nke okwukwe ha. Mgbasa nke njehie na-akpọ ndị ohu Chineke ka ha bilie mee ka eziokwu pụta ìhè nke ọma.” (Ihe ịrịba ama nke Oge, Jenụwarị 6, 1898)

Ya mere ajụjụ bụ ihe mere Chineke ji kwe ka ozizi ụgha si n’ime ma n’èzí bata n’ọgbakọ ya. Akwụkwọ Nsọ na-agba akaebe nke ọma na ha abụọ ga-eme. Pọl kwuru, sị: “...anụ ọhịa wolf ndị na-eri anụ ga-abata n’etiti unu... ghara imere ìgwè atụrụ ebere; ndị ikom ga-esikwa n’etiti unu bilie, bụ́ ndị na-ekwu ihe rụrụ arụ, ịdọpụ ndị na-eso ụzọ ya ka ha soro ha.” ( Ọrụ 20,29.30:XNUMX, XNUMX )

Gịnị mere Chineke ji kwe ka nkewa, nkewa, esemokwu, na esemokwu na-adọwa ụka ya n'okwu a ma ọ bụ nke ahụ? Kedu ihe kpatara ịdị n'otu nke obodo ji ewute nwa oge site na nke a? Naanị site n'ịgụ akụkụ Akwụkwọ Nsọ, ị ga-ahụ nke ọma na Chineke nwere atụmatụ maka nke a.

N'ebe a, anyị chọrọ ịtụle ihe mgbaru ọsọ atọ dị mkpa e nwetara site n'ozi nke ịjụ okwukwe. Nzube atọ Chineke na-achụso site n’ikwe ka ozizi ụgha dị iche iche chọtara anyị ụzọ. O nwekwara ike igbochi ya. Gịnị mere o ji kwe ka ọ bata? Ọ bụrụ na anyị amụọ ozi nke ozizi ụgha, anyị ga-ahụ ma ọ dịkarịa ala azịza atọ.

Okike ruru eru

Ụmụntakịrị, ọ bụ oge awa ikpeazụ! Ma dị ka unu nụrụ na àmà na-egosi na-abịa, otú ahụ ugbu a ọtụtụ ndị na-emegide Kraịst apụtawo; Otú a ka anyị si mara na ọ bụ oge awa ikpeazụ. Ha siri n'ebe ayi nọ bia, ma ha esiteghi na ayi; n'ihi na asi na ha bu ndi sitere na ayi, ha gānọyere ayi. Ma e kwesịrị ikpughe na ọ dịghị onye ọ bụla n’ime ha bụ n’ime anyị.” (1 Jọn 2,18.19:XNUMX, XNUMX) Ụmụnna ụgha ahụ apụọla. Gịnị kpatara? N'ihi na e kwesịrị ikpughe na ha esighị n'aka anyị.

Chineke ga-akpọte ndị ya. Mgbe ụzọ ndị ọzọ dara, ozizi ụgha ga-abata, yọchaa ha, kewapụkwa ọka wit na igbogbo ọka.”Akaebe 5, 707; hụ. Maranatha, 45, ihe akaebe 5, 739)

Gịnị ka ozizi ụgha na-eme? Ị na-ahụ obodo! Kedu ihe na-eme igbogbo ọka? E kewapụrụ ya na ọka wit! Mgbe ifufe na-efe, ma ọ bụ site na ozizi nduhie ma ọ bụ mkpagbu, igbogbo ọka ga-efe efe mgbe niile, ma ọka ga-anọgide.

N’otu oge, mgbe m nọ na Florida, otu enyi m kpọgara m n’otu ọnụ ụlọ a na-akwakọba ihe bụ́ ebe a na-ahazi oroma n’ogo. Oranges ahụ kwaturu ọwa ebe a na-akụ oghere dị iche iche. Mgbe obere oghere bịara, obere oroma dara, na njedebe, nke nwere nnukwu oghere, ndị buru ibu n'ezie daa. Ya mere, anyị kwesịrị ịkpachara anya ka anyị ghara ịma onwe anyị aka n'azụ ngwa ngwa ma ọ bụrụ na anyị enweghị ike ịjụ okwukwe. Ka m na-ekiri oroma ahụ, ahụrụ m n'anya ka otu oroma nwere ọkara na-ekwu, "Anyị agaghị ada!" A sị ka e kwuwe, anyị agafeela otu ule ma ọ bụ abụọ. Anyị ga-eme ya ruo ọgwụgwụ!” Ma oghere nke nha ya ka dị n'ihu ya.

Ụfọdụ ozizi ụgha nke ajọ onye ahụ webatara dị nnọọ njọ na enweghị atụ nke na m na-eche ka onye ọ bụla ga-esi daa maka ha. Ma ajọ onye ahụ arụchabeghị ọrụ ya ma nọgide na-agha ozizi ụgha n’etiti ndị Chineke. Chineke ka kwere ya. Ihe ịrụ ụka adịghị ya na kọmitii Setan na-eme atụmatụ ozizi nduhie ka ukwuu na nke na-adọrọ adọrọ bụ́ ndị a na-adịghị aghọta ngwa ngwa. Ọ na-amụ echiche anyị na àgwà anyị. Ọ bụrụ na ọ chọpụta ebe mmalite n’obi anyị, ọ na-amalite ịjụ okwukwe e mere ka o mee ka e wee dozie anyị onwe anyị. Anyị na-na-nchekwa na nke a ma ọ bụrụ na anyị na-ike anchored na Jizọs na eziokwu ya, ee ma ọ bụrụ na anyị hụrụ Chineke na chọọchị ya n'anya karịa onwe anyị na echiche anyị.

Mmụọ Jihu

E nwekwara nzube ọzọ nke ozizi nduhie na-eje ozi. Amaara m na Chineke na-agọzi ndị nwere ahụ iru ala, opekata mpe na mpaghara nkà mmụta okpukpe. Eze Jihu nke Izrel ahụlarị nke a. Akwụkwọ Nsọ na-ekwu banyere Jihu, sị: “Ọ bụkwa ịchụ nta dị ka ịchụ nta Jihu nwa Nimsi; n’ihi na ọ na-achụ nta dị ka à ga-asị na ọ na-agba ara.” ( 2 Ndị Eze 9,20:XNUMX ) Jihu bụ injin. “Ụmụ ụmụ” ya ka na-arụsi ọrụ ike taa. O were iwe n’ihi ndapụ n’ezi ofufe na ozizi nduhie nke Ehab, ma o ziri ezi. Ma e nwere otu ihe ọ na-efunarị: ịhụnanya.

O juru ya obi. Nke a bụ ihe atụ nke omume ya. “O wee si n’ebe ahụ pụọ, ọ hụrụ Jonadab nwa Rikab ka ọ na-abịa izute ya; o we kele ya, si ya, Ọ̀ bu obi-gi ezi-okwu, dika obim siri ezi n'obi n'obi-gi? Jonadab we si, E! – Ọ bụrụ otú ahụ, nye m aka gị! O we nye ya aka-ya. O we me ka ọ rigo n'ub͕ọ-ala-ya, si, Sorom bia, hu ekworom n'aru Jehova. O we duru ya n'ub͕ọ-ala-ya. Mgbe ọ bịarutere Sameria, o gburu ndị niile Ehab fọduru na Sameria, ruo mgbe o bibiri ya, dị ka okwu Jehova si dị nke ọ gwara Ịlaịja.” (2 Ndị Eze 10,15:17-XNUMX,  kwusasịa)

Jihu rụrụ ọrụ Chineke, ma ọ bụghị n’ụzọ Chineke, ma Chineke ji ya mee ihe. E kwesịrị ime ka ozi Bel kwụsị, Jihu bụkwa onye ziri ezi ime ya. Otú ọ dị, m na-atụ egwu na anyị agaghị ezute Jihu n’eluigwe.

M na-ekwu nke a n’ihi ihe e kwuru na-esonụ: “Ndị na-agụsi agụụ ike ka agha dị ka ihe ara Jihu na-achụ ga-enweta ohere dị ukwuu ime nke ọma.” (Akaebe nye ndị minista, 333; hụ. Akaebe maka ndị nkwusa, 287)

Ya mere, ụgbọ ịnyịnya Jihu gawara. Ọbụna taa, e nwere ndị dị ka Jihu, bụ́ ndị na-akwụsị ụgbọ ịnyịnya ha ruo ogologo oge, na-asị, "Obi gị ọ̀ bụ ezi omume, dị ka obi m dị n'obi gị?" Ọ bụrụ otú ahụ, banye soro m bịa, anyị ga-emekwa ka ihe mee, kwụsị ife Bel n’Izrel. Lee ekworo m nwere n’ebe Jehova nọ.”

» Ọ na-esiri mmadụ ike ịghọta na mmụọ nke Jihu gosipụtara adịghị eme ka obi dị n'otu. Anyị apụghị ịbanye n'okpukpe Jihu n'enweghị nsogbu ọ bụla. N'ihi na nke a ga-arọ arọ n'obi ndị nile na-efe Chineke n'ezie. Chineke enyeghị onye ọ bụla n’ime ndị ohu ya ọrụ inye ndị na-adịghị ege ntị n’ịdọ aka ná ntị na ịba mba Ya ahụhụ. Mgbe Mmụọ Nsọ na-ebi n’ime obi, Ọ ga-eduga mmadụ ka ọ mata emezighị emezi nke ya, inwe ọmịiko maka adịghị ike nke ndị ọzọ, na ịgbaghara dị ka ọ ga-achọ ka ndị ọzọ gbaghara ya.”Nkọwa Bible nke 2, 1038; hụ. Nkọwa Akwụkwọ Nsọ, 119)

Ozizi nduhie na-enye ndị dị ka Jihu ohere igosipụta ezi onwe ha. N’ihi ya, ọ bụrụ na anyị ahụ ụmụnna ndị nọ n’ọgbakọ na-agbachitere okwukwe, na-amịpụta mma agha ha ma na-agba ọsọ n’ụgbọ ịnyịnya ha, nke ahụ apụtaghị na ha ka ga-eso ndị Chineke n’ikpeazụ.

"Ka ọnwụnwa na-agba gburugburu anyị, ma nkewa na ịdị n'otu ka a ga-ahụ n'ime ọkwa anyị. Ụfọdụ ndị buliri ngwá agha ozugbo taa ga-achọpụta n’oge ihe ize ndụ n’ezie na ha adịghị ewukwasị n’elu nkume ma ọlị—n’ihi na ha ga-adaba n’ọnwụnwa. Ndị nwere ihe ọmụma dị ukwuu na ọtụtụ onyinye ma ha azụliteghị ha ga-ahapụ anyị n'okpuru otu ihe ma ọ bụ ọzọ."Akaebe 6, 400; hụ. ihe akaebe 6, 399)

Ị nwere ike ịpụ n'ụzọ dị iche iche - dị ka Ehab ma ọ bụ Jehu. Chineke zọpụta anyị n'ihe egwu abụọ! Ma, ka anyị ghara ichefu na Chineke ji ha abụọ mee ihe.

Olee otú m si ele ya anya?

N'ikpeazụ, e nwere ozi nke atọ nke ozizi nduhie. Ọ ga-amasị m ka anyị niile so ná ndị na-erite uru n’ozi a: ozizi ụgha na-eme ka anyị na-enyocha Okwu Chineke. Banyere ndị kwere ekwe nọ na Beria, Akwụkwọ Nsọ na-ekwu, sị: “Ma ndị a nwere ezi uche karịa ndị nọ na Tesalonaịka, werekwa ịnụ ọkụ n’obi nara okwu ahụ; Ha na-enyocha Akwụkwọ Nsọ kwa ụbọchị iji mara ma ọ̀ bụ otú ahụ.” ( Ọrụ 17,11:XNUMX )

Ọtụtụ ndị nọ n’ọgbakọ na-ewere na ha ghọtara ihe ha kweere; ma ha na-amata maka adịghị ike nke onwe ha mgbe esemokwu bilitere.

“E kwesịghị iwere enweghị esemokwu na ọgba aghara n’etiti ndị Chineke dị ka ihe àmà na-egosi na ha na-agbaso ozizi ziri ezi. Kama, e kwesịrị ịtụ egwu na e meghị ọdịiche pụtara ìhè n'etiti eziokwu na njehie. Ọ bụrụ na e nweghị ajụjụ ọhụrụ a na-enwe n’ịmụ Akwụkwọ Nsọ, ọ bụrụ na ọ dịghị esemokwu na-eme ka ndị mmadụ na-amụ Bible n’onwe ha iji jide n’aka na ha ghọtara eziokwu ahụ, a ga-enwe ọtụtụ ndị na-agbaso ọdịnala dị ka ha na-ejisi ike ‘na-efe ihe ha na-emebu. amaghị.” (Jọn 4,22:XNUMX)Akaebe 5, 707; hụ. ihe akaebe 5, 738)

N’ihi ya, otu ihe mere Chineke ji kwe ka ozizi ụgha dị iche iche abanye bụ ka o duga anyị n’Okwu ya ka anyị nwee ike ịhụ n’onwe anyị ihe Chineke na-ekwu. Ọ bụrụ na ozizi nduhie na-eje ozi nke a, mgbe ahụ, ha na-ejere anyị ozi ọma!

Ọ bụghị naanị na anyị ga-amata Akwụkwọ Nsọ nke ọma. Setan bụ aka ochie n’ihota Baịbụl. Jizọs ji Okwu Chineke chere ọnwụnwa mbụ ya ihu n’ọzara. Setan wee sị: “M nwekwara ike ime otú ahụ!” O hotara ihe Baịbụl kwuru ugbu a n'ọnwụnwa nke abụọ. Naanị na mmadụ na-ehota ihe Akwụkwọ Nsọ pụtara apụtaghị na ọ na-akụzi eziokwu. Naanị n’ihi na mmadụ ji mmesapụ aka na-ekesa akwụkwọ nta na akwụkwọ ndị jupụtara n’ihe e kwuru sitere na mmụọ nke amụma apụtaghị na ha bụ ndị ozi nke ìhè.

Ikekwe ihe kacha mkpa n'isiokwu a bụ ndụmọdụ ka ị gaa na isi iyi wee mụọ Akwụkwọ Nsọ na Mmụọ nke amụma maka onwe gị.

»Oge dị ize ndụ na-abịa n'ihu... Ndị iro na-achụpụ anyị. Ka anyị mụrụ anya! Ka ayi lezie anya megide ya...Ka ayi soro ntuziaka nke Mọ nke amuma nyere! Ọ dị mkpa ịhụ n'anya na ibipụta eziokwu maka oge a. Nke a ga-eme ka anyị ghara ime mmehie dị oké njọ. Chineke na-agwa anyị okwu site n’okwu ya. Ọ na-agwa anyị okwu site n’ịgba ama nke ụka na site n’akwụkwọ ndị na-enyere aka ịkọwa ọrụ anyị dị ugbu a na ọnọdụ anyị kwesịrị iwere ugbu a.
M na-adọ ndị niile na-arụ ọrụ Chineke aka ná ntị ka ha ghara ịnakwere ụgha kama nke bụ eziokwu. Ka anyị ghara ikwe ka echiche mmadụ were ọnọdụ nke eziokwu Chineke, nke na-edokwa nsọ! … .Akaebe 8, 298; hụ. ihe akaebe 8, 298.299)

N'ime akụkọ ihe mere eme nke mmegharị a, enweela ezigbo ndị nwoke gụrụ akwụkwọ, ndị nwere ahụmahụ bụ ndị tụfuru ụzọ ha ma daba n'ugwu gbara ọchịchịrị nke ekweghị ekwe. N’ihi na ndị iro ahụ jisiri ike mee ka ha hapụ eziokwu ahụ, ebe ha chere na ha ji ezi obi na-achọ eziokwu ahụ.

Anyị chọrọ Chineke. Anyị chọrọ enyemaka ụmụnna anyị. Anyị chọrọ Mmụọ Nsọ. Ọ bụ ugbu a oge ịmụba miri emi na Akwụkwọ Nsọ na nkọwa nke mmụọ nke amụma nke mmụọ nsọ. Ndị anyị hà ghọtara Okwu Chineke dị ndụ? Hà nwetawo ihe ọmụma a haziri ahazi nke ụkpụrụ nke eziokwu ahụ e kpugheworo bụ́ nke ga-akwadebe ha maka ihe gaje ịbịa n’ụwa ma mee ka ha ghara ịbụ ndị ifufe ozizi ọ bụla na-atụgharị azụ na azụ?Akaebe 5, 273; hụ. ihe akaebe 5, 285)

Chineke kwere ka ozizi ụgha kwe ka anyị nwee ike ịmụ ihe ndị mbụ e si malite ma nweta ihe ọmụma n'usoro nke ozizi ndị bụ́ isi. Ọ dị mkpa ka anyị ghọta ka ụkpụrụ dị iche iche si kwekọọ ka anyị wee mepụta n’uche anyị ọmarịcha teepu eziokwu, ụlọ nsọ nke eziokwu siri ike, ihe agha zuru oke nke ihe agha nke eluigwe. A ga-eji ihe a niile mee ihe n’agha anyị na-achọ ịbanye.

Afọ ole na ole gara aga, gọọmenti United States haziri ihe ọmụmụ maka ndị ọrụ ụlọ akụ n’akụkụ dị iche iche nke mba ahụ iji kụziere ha otú ha ga-esi amata ego adịgboroja. Usoro ọmụmụ ahụ were izu abụọ. Okooko osisi ole ka e nyochara ebe ahụ? Ọ bụghị otu! Onye na-enye gọọmentị ọzụzụ maara na ịmara nke ọma ụgwọ ndị ahụ dị mkpa karịa. Nke a pụtara na enwere ike ịchọpụta ego adịgboroja niile ozugbo.

Ọ bụrụ na anyị chọrọ ịgbanahụ ọtụtụ ozizi ụgha na-ekesa gburugburu anyị, anyị onwe anyị aghaghịkwa ịmụ Bible na mmụọ nke amụma mee ka uche anyị na-amụ ihe. Ọ bụghị ihe ize ndụ anyị itinye aka na ozizi ụgha na ịmụghachi ha ugboro ugboro. Ka anyị si mara nke mbụ, ka anyị ga-ahụ nke adịgboroja ngwa ngwa mgbe anyị zutere ya.

Ka Chineke mee ka obi anyị masị anyị nke ukwuu iji tụkwasị amamihe anyị, echiche anyị, na echiche nke ndị ọzọ obi ruo n’ókè nke inwe ike daa n’ala n’ikpere anyị dị ka ụmụntakịrị ma kwuo, “Ezigbo Chineke, e nwere ọtụtụ ihe m na-amaghị. Achọrọ m ịma gị na ụzọ gị. Biko chebe m pụọ n'aghụghọ ndị iro." Otu a ka anyị ga-esi na-ekpe ekpere ugboro ugboro. Anyị aghaghị ịrịọchitere Chineke arịrịọ, n’ihi na oge e buru amụma n’amụma: “Ifufe ozizi ọ bụla ga-efe” (Akaebe 5, 80; hụ. ihe akaebe 5, 88)

“Ọ bụrụ na Akwụkwọ Nsọ agaghị ekpuchi anyị anya ruo n’ókè anyị na-apụghịzi ịghọta ọbụna eziokwu ndị kasị mfe, ihe a chọrọ bụ ịdị mfe na okwukwe yiri nwa, ịdị njikere ịmụta na ikpe ekpere maka enyemaka nke Mmụọ Nsọ.”Akaebe 5, 703; hụ. ihe akaebe 5, 734)

Obere ntakịrị site na: Willmonte D. Frazee, Igbe ọzọ a ga-ewu, Harrisville, New Hampshire, USA: Mountain Missionary Press, 1979, p. 149-158.

E bipụtara nke mbụ na German na Ntọala siri ike anyị, 2-2004.