Gwirizanani nafe pamene tikuona rabi ameneyu, amene ambiri amamuona kukhala woyambitsa weniweni wa Chikristu. Ndi Kai Mester

Nthawi yowerenga: 10 min

Paulo anakumana ndi zinthu zofunika kwambiri paulendo wake wopita ku Damasiko. Pali malingaliro osiyanasiyana pa zomwe limatanthauza. Ambiri amakhulupirira kuti pambuyo pake analowa Chikristu kukhala chipembedzo chatsopano. Umu ndi momwe adayambira ulendo wake wotuluka mu Chiyuda. Kwa ambiri, Paulo ndiye amene anaumba Chikristu cha Akunja ndi kudzipatula ku Chiyuda.

Komabe, tikaona buku la Machitidwe a Atumwi ndi makalata ake, sitikayikira. Mwina Paulo anali Myuda kwambiri kuposa mmene ankaganizira asanamwalire?

Kuyambira m'mimba

»Mulungu anali atandisankha kale m’mimba ndipo anandiitana mu chisomo chake. Pamene kunamukomera kundiululira Mwana wake, kuti ndilalikire uthenga wabwino wa iye pakati pa amitundu, sindinapemphe uphungu kwa anthu.”— Agalatiya 1,15:16-XNUMX .

Mulungu akasankha munthu m’mimba, amayamba kukonza chidachi kuyambira ali mwana. Kukonzekera kumeneku kunaphatikizaponso maphunziro ake monga Mfarisi:

Paulo anakhalabe Mfarisi

“Abale, ine ndine Mfarisi, wochokera kwa Afarisi. Ndiimirira pano kuti ndiweruzidwe chifukwa cha chiyembekezo changa, chifukwa ndimakhulupirira kuti akufa adzauka!” ( Machitidwe 23,6:XNUMX )

Paulo akufotokoza momveka bwino kuti ngakhale atatembenuka, ngakhale pambuyo pa zaka zambiri za maulendo aumishonale, ankadzionabe ngati Mfarisi. Chimene chinawasiyanitsa ndi Asaduki chinali chikhulupiriro chawo chakuti akufa adzauka. Iwo ankakhulupiriranso kuti malangizo ndi chikondi cha Mulungu zinkafikanso kwa anthu wamba. Iye akufotokoza:

“Ine ndine Myuda, wobadwira mumzinda wa Tariso ku Kilikiya, ndipo ndinakulira kuno ku Yerusalemu. Ndinapita kusukulu ndi Gamaliyeli. Pamapazi ake ndinaphunzira mozama za malamulo a makolo athu. Ndinakhala ndi changu chachikulu cha kulemekeza Mulungu, monganso inu nonse mukuchitira lero.” ( Machitidwe 22,3:XNUMX NLT )

»Achilamulo ena a gulu la Afarisi adadzuka ndikutsutsa mwamphamvu kutsutsa Paulo. Iwo anati: ‘Sitikupeza cholakwa chilichonse mwa munthu ameneyu. ‘Ndani akudziwa, mwinamwake mzimu kapena mngelo analankhula ndi iye!’” ( Machitidwe 23,9:XNUMX NIV )

Kusiya miyambo ya anthu

Pambuyo pa kutembenuka mtima kwake, Paulo anakhala osati Myuda yekha, komanso Mfarisi. Kwa iye, chikhulupiriro chake chatsopano mwa Yesu monga Mesiya sichinali chotsutsana ndi zimenezi. Koma kusintha kwakukulu kunali kunachitika: Paulo anasiya kutsatira malamulo ndi miyambo ya anthu imene inaloŵa m’Chiyuda kwa zaka zambiri.

"Mwina mukukumbukira momwe ndinaliri monga Myuda wopembedza - momwe ndidazunza mpingo wa Mulungu monyanyira. Ndinachita zonse zomwe ndingathe kuti ndiwawononge. Ndinali mmodzi wa anthu a mtundu wanga opembedza kwambiri ndipo ndinayesetsa kutsatira miyambo ya makolo anga.”​—Agalatiya 1,13:14-XNUMX.

Akatswiri ena a zaumulungu amatsindika kuti mawu achigiriki akuti ekklesia (εκκλησια/church) amachokera ku tanthauzo lenileni la "kuyitana." Choncho, kwa iwo mpingo ndi gulu la anthu amene aitanidwa kutuluka mu Chiyuda kapena achikunja kuti atsatire Khristu. Chomwe chimanyalanyazidwa ndichakuti mawuwa anali mawu wamba otanthauza msonkhano, gulu. Linagwiritsidwa ntchito kale m’Baibulo lachigiriki la Septuagint kaamba ka anthu ammudzi (qahal/קהל) m’munsi mwa Sinai.

Mtumwi kwa Amitundu ndi Ayuda

Pambuyo pa kutembenuka mtima kwake, Mulungu sanaitane Paulo kuti akhale mtumwi kwa Amitundu, komanso kuti akhale mtumwi kwa Ayuda. Mlongosoledwe wa malamulo aŵiriwa m’ndime yotsatirayi ndi wosangalatsa kwambiri.

“Koma Yehova anati kwa iye, Pita tsopano; pakuti ichi ndi chotengera changa chosankhika, kuti akatenge dzina langa kwa amitundu ndi pamaso pa mafumu ndi pamaso pa ana a Israyeli” ( Machitidwe 9,13:XNUMX )

Paulo sanadzilekanitse ndi Chiyuda. M’malo mwake, anatembenukira ku mkhalidwe watsopano wa Chiyuda cha Afarisi umene unatsatira Yesu ndi kuyembekezera kubweranso kwake. Paulo anali atakhala Myuda wa Adventist ndi ziyembekezo zoyandikira.

N’cifukwa ciani Sauli anasintha dzina lake?

N’chifukwa chiyani tsopano anadzitcha yekha Paulo osatinso Saulo? Ayuda achi Greek nthawi zambiri anali ndi mayina awiri, wina wachihebri ndi wina wachiroma, monga mnzake wachinyamata wa Paulo ndi Barnaba: Yohane Marko (Machitidwe 12,12:XNUMX).

Ndine “mdulidwe tsiku lachisanu ndi chitatu, wa banja la Israyeli, wa fuko la Benjamini, Mhebri wa Ahebri, Mfarisi monga mwa chilamulo.” ( Afilipi 3,5:XNUMX SLT )

Monga Mbenjamini, dzina lakuti Sha'ul likugwirizana bwino kwambiri. + Pakuti mfumu yoyamba ya Isiraeli inali Mbenjamini + ndipo dzina lake linali Sauli. Mphunzitsi wake Gamaliyeli, mwana wa Rabi Hillel wotchuka, analinso wa fuko la Benjamini.

Pamene Saulo anaonekera chifukwa cha msinkhu wake wamtali, Paulo amatanthauza “wamng’ono.” Ichi chingakhale chifukwa chake anakonda kutchedwa ndi dzina lake lachiwiri kuyambira tsopano. Mavesi otsatirawa akusonyeza mwamphamvu zimenezi.

“Pakuti ine ndine wamng’ono wa atumwi, wosayenera kutchedwa mtumwi, chifukwa ndinazunza mpingo wa Mulungu.” ( 1                     ]                  chapatsidwa kulalikira kwa amitundu chuma chosalondoleka cha Kristu.” ( Aefeso 15,9:3,8 ) “Chotero ndidzadzitamandira mokondweratu m’maufoko anga, kuti mphamvu ya Kristu ikhale mwa ine.” ( 2 Akorinto 12,9:XNUMX ) “Pamenepo ndidzadzitamandira mokondweratu m’maufoko anga; )

Pakatikati pa chiphunzitso chaumulungu cha Paulo: Mulungu mmodzi kwa onse

Paulo anamvetsa Shema wa Israyeli m’njira yapadera kwambiri. Nali lemba la Sema limene Ayuda amapemphera tsiku ndi tsiku: “Imvani, Israyeli, Yehova ndiye; Mulungu wathuamene ali Yehova chimodzi” ( Deuteronomo 5:6,4 )

Kumvetsetsa kwa pempheroli, komwe kunapanga maziko a chiphunzitso chaumulungu cha Paulo, kukuwonekera m'mawu otsatirawa:

“Kodi Mulungu yekha ndiye Mulungu wa Ayuda (“Mulungu wathu”)? Kodi iyenso si Mulungu wa Amitundu (“Mulungu”)? Inde, ndithudi, ngakhale mwa Amitundu. Chifukwa ndiye eine Mulungu amene alungamitsa Ayuda ndi chikhulupiriro, ndi amitundu mwa chikhulupiriro.” ( Aroma 9,29:30-XNUMX )

“Tsopano ponena za kudya nyama yoperekedwa nsembe kwa mafano, tikudziwa kuti palibe fano padziko lapansi palibe Mulungu koma mmodzi. Ndipo ngakhale pali ena otchedwa milungu, kaya kumwamba kapena padziko lapansi, monga pali milungu yambiri ndi ambuye ambiri, koma ife tiri nawo. Mulungu mmodzi yekha“Atate, amene zinthu zonse zichokera kwa Iye, ndi ife kwa Iye, ndi Ambuye mmodzi, Yesu Kristu, amene zinthu zonse zachokera mwa Iye, ndi ife mwa Iye.” ( 1 Akorinto 8,4:6-XNUMX )

Ayuda ndi Akunja ndi ofanana koma osiyana

Paulo ankafuna kuti uthenga wabwino ufikire anthu a mitundu yonse. Iye ankakhulupirira kuti Ayuda ndi Agiriki anali ofanana pamaso pa Mulungu:

"Pano mulibe Myuda kapena Mhelene... pano mulibe mwamuna kapena mkazi; pakuti muli nonse amodzi mwa Kristu Yesu” (Agalatiya 3,28:XNUMX).

Koma sanathetse kusiyana pakati pa awiriwa monganso momwe akanalimbikitsira kuti pakhale kusiyana pakati pa amuna ndi akazi. Iye anachirikiza kachitidwe ka Namani: “Mtumiki wanu sadzaperekanso nsembe kwa milungu ina, koma YHWH.” ( 2 Mafumu 5,18:XNUMX ) Komabe, Namani anabwerera ku dziko lake ndipo anali mboni ya Mulungu pakati pa anthu a mtundu wake ku Aramu (Aramu). Mosiyana ndi Rute, iye akanati: “Mulungu wako ndiye Mulungu wanga, koma anthu anga akali anthu anga.

Kodi nchifukwa ninji Akunja sanaloledwe ku malamulo amene kwenikweni anali kugwira ntchito kwa Ayuda?

Aciyuda a ku Galatiya anafuna kuti Akunja onse otembenuka acite monga Rute. Choncho Anene kuti: “Anthu ako ndi anthu anga! Koma Paulo ankafuna kuti malonjezo a Mulungu akwaniritsidwe kuti anthu amitundu yonse azilambira Mulungu. N’chifukwa chake anatsutsa zoti anthu osakhala Ayuda azidulidwa. Chifukwa cha zimenezi, Paulo tsopano anaukiridwa ndi Ayuda ena.

Bungwe la Atumwi linagwirizana ndi Paulo, linamasula Akunja ku chiyembekezo cha kutembenukira ku Chiyuda ndi kukwaniritsa mwachindunji malamulo Achiyuda a mu Tora. Komabe, adawalangiza kuti atsatire zonse zomwe zili m’Buku la Torah zomwe Mulungu adaziika kuti zikhale zabwino kwa anthu onse, ndi kulingalira:

“Pakuti kuyambira kale Mose anali nao akumlalikira m’mizinda yonse, nawerengedwa m’masunagoge masabata onse.” ( Machitidwe 15,21:XNUMX ) Mafano, chiyeretso ndi malamulo oyeretsedwa anatchulidwa momvekera bwino kukhala otero, malinga ndi kunena kwa Akunja. adzaweruzidwanso.

Myuda poyamba

Paulo anaika patsogolo anthu a Israyeli, mofanana ndi mmene anaika patsogolo udindo wa mwamuna kuposa udindo wa mkazi:

“Nsautso ndi mantha zidzagwera onse amene sasiya kuchimwa. za Ayuda poyamba monganso anthu ena onse. Koma kwa amene achita zabwino, Mulungu adzawapatsa ulemerero, ulemu ndi mtendere; Ayuda poyamba, komanso anthu ena onse.”— Aroma 2,9:10-XNUMX .

Dongosolo ili linalengezedwa kale ngati uthenga wabwino ndi aneneri mu Baibulo lachihebri:

“Yehova watonthoza anthu ake ndipo wawombola Yerusalemu. Yehova wavumbulutsa dzanja lake loyera pamaso pa amitundu onse, kuti malekezero onse a dziko lapansi apenye chipulumutso cha Mulungu wathu.” ( Yesaya 52,10:XNUMX ) Yehova wavumbulutsa dzanja lake loyera pamaso pa amitundu onse.

Paulo ankakonda Tora

Paulo anakonda Tora, nzeru ya Mulungu ndi malangizo, chifukwa idamfikitsa kwa Yesu, Torah yamoyo, wobadwa thupi:

“Pakuti mwa Tora ndinafa ku Tora, kuti ndikhale ndi moyo kwa Mulungu. Ndinapachikidwa pamodzi ndi wodzozedwa wa Chiyuda. Tsopano sindinenso ndikukhala ndi moyo, koma Wodzozedwayo wakukhala mwa ine mwa Mzimu wake monga Tora yamoyo. Ndipo moyo umene ndili nawo tsopano m’thupi langa lokhoza kufa, ndili ndi chikhulupiriro mwa Mwana wa Mulungu, amene anandikonda ndi kudzipereka yekha chifukwa cha ine. Sindidzakana chisomo cha Mulungu ichi. Pakuti ngati tinamasulidwa ku uchimo ndi lamulo lokha la Chihebri, wodzozedwayo akadafa pachabe.” ( Agalatiya 2,19:20-XNUMX ) N’chimodzimodzinso ndi lamulo la Chihebri.

Masomphenya osagonja a Rabi Paulo

Paulo, rabi wokhazikika amene anayenda pakati pa maiko, anasiya cholowa cha umodzi. Yesu anali atamuthandiza kumvetsa bwino lomwe chiyambi chake cha Ufarisi ndiponso kuti anali Myuda monga maziko a chisomo cha Mulungu kwa anthu onse. Uthenga wake: Ayuda ndi Akunja, ogwirizana m’chikondi cha Mulungu. Torah inakhala yamoyo mwa Mesiya, ndipo Paulo analalikira ndi mtima umene unagunda kwa anthu onse. Masomphenya ake osagonjetseka a umodzi ndi mtendere atilimbikitse kumanga milatho pomwe pali makoma ndikugawana chikondi cha Mulungu popanda kuphwanya chowonadi.

Mlongosoledwe wa malemba a m’Baibulo ndi kuwuziridwa kofunikira zimachokera m’bukulo Mtumwi Wachiyuda Paulo: Kulingaliranso Mmodzi mwa Ayuda Akuluakulu Amene Anakhalako ndi Dr. Eli Lizorkin-Eyzenberg.