I le aso faamanatu o le tulafono o le Aso Sa Constantinian o Mati 7, 321: Vaʻaia tagata Iutaia ma mata fou e ala i se tusi a Jacques Doukhan

I le aso faamanatu o le tulafono o le Aso Sa Constantinian o Mati 7, 321: Vaʻaia tagata Iutaia ma mata fou e ala i se tusi a Jacques Doukhan
Vaaiga i le Aai Tuai o Ierusalema mai le Mauga o Olive ma laau olive i luma. Adobe Stock - John Theodore

O le lua tele na faatoa faia i le 1700 tausaga ua mavae. Saunia e Kai Mester

O nisi e faamanatu le aso faamanatu ona latou te faatauaina le Aso Sa o se aso malolo. O isi e faamanatu le aso e lapataʻi ai faasaga i tapulaa i le saʻolotoga o talitonuga ma lotofuatiaifo ma faasaga i le faailoga tagata e faasaga ia i latou e ese o latou manatu. Ae o le tulafono o le Aso Sa o Mati 7, 321 sa i ai se uiga e matua ese lava, e matua matautia lava.

O Jacques Doukhan o se Iutaia ma, i le avea ai o se Aso Fitu Aso Fitu, o se Kerisiano foi. O le mafuaaga lena na ia taulimaina malosi ai lona faasinomaga. O fetaui nei fa'asinomaga? Ina ia taliina nei fesili, na ia faamatala mai i lana tusi Isaraelu ma le Ekalesia le sootaga i le va o le faa-Iutaia ma le faa-Kerisiano talu mai le amataga ma oo mai i taunuuga fiafia. O le tulafono o le Aso Sa e faia se sao taua i lenei:

O uluaʻi Kerisiano o tagata Iutaia

E manino lava: o uluaʻi Kerisiano o tagata Iutaia. Ona: O Iesu o se Iutaia. O lona gafa, o lona igoa, o ona faalupega, o lona uiga faamesia, o ona foliga vaaia, o lana gagana, o lona soifua aʻe, o le lotu, o meaʻai ma lona papatisoga, o ana tatalo, o vavega, o metotia faafaiaoga ma le taua o lona maliu o se tamai mamoe o le Paseka, o lona tanuga, e oo lava i lona maliu. afio a'e: o mea uma lava sa matua'i Iutaia. E leai se taimi na ia motusia ai lona faasinomaga.

O ona soo o ni Iutaia foi. O lo latou tulaga o le avea ma soo o Iutaia, e pei foi o lo latou aofaʻi, o lo latou aauina atu, o latou talaaga ma lo latou toleniga. E leai se taimi na latou liliu mai ai mai le faa-Iutaia i le faa-Kerisiano, ae na latou vaai i le Mesia o le na te aumaia le uiga atoatoa i lo latou faasinomaga Iutaia. Na latou taʻutino atu tulaga taua ma aʻoaʻoga faa-Iutaia ma tumau pea i le faatinoina o tagata Iutaia seʻia oo i le iʻuga o o latou olaga.

O tusitusiga paia o Iutaia

Sa na ona faaaofia e Peteru tusi a Paulo ma isi vaega o le Tusi Paia (2 Peteru 3,16:XNUMX). Pe na manatu la uluaʻi Kerisiano i a latou tusitusiga o ni Iutaia? O tusitusiga anamua o le Tusi Paia e mautinoa lava o loo taʻua auiliili mai ai. O le fausaga o le Feagaiga Fou e faavae i luga o i latou. Na tusia e tagata Iutaia mo tagata Iutaia, ma pe a iloiloina totoʻa mea o loo iai e matuā faa-Iutaia foʻi, auā e matuā goto ifo ai i le loto le feʻau o le Tusi Paia Eperu. E oo lava i poloaiga “fou” sa anamua, ae ua oo mai nei ma le fou fou.

E toatele Kerisiano o le a ioe i lenei tulaga. O le Holocaust na mafua ai ona ese le mafaufau o le toatele o tagata. A o leʻi oo i le Holocaust, sa matuā ese lava le vaaiga a tagata. Ae ui i lea, e na o ni nai tagata latou te iloa mea nei:

O le toatele o tagata Iutaia o Kerisiano

Ina ua talaʻi Iesu, sa mulimuli atu iā te ia le motu o tagata Iutaia. Sa lauiloa tele o ia na fefefe ai taʻitaʻi taʻitaʻi Iutaia. Ina ia aua neʻi aveesea lo latou malosi, na latou fuafuaina lona maliu. E feteenai ma le tulafono a Iutaia, na latou fesiligia o ia i le po - ona o le fefefe i tagata. I le Paseka sa i ai fo'i le to'atele o tagata Iutaia mai nu'u 'ese'ese i Ierusalema e le'i iloa lelei Iesu. Na latou faaaogāina lea tulaga ina ia faigofie ai ona maua se faasalaga oti mai tagata Roma e faasaga iā te ia. Semanū e lē faigofie ona latou faapogaia upu “Ia faasatauroina o ia!” mai tagata Iutaia sa nonofo i Isaraelu, aemaise lava mai le toʻatele o tagata na ia faamālōlōina.

E lei faaitiitia le lauiloa o Iesu ina ua mavae lona faasatauroga. O loo taʻua i le Galuega le tuputupu aʻe o tagata Iutaia a itiiti mai e 20.000 o ē na taliaina le Mesia ( Galuega 2,41:4,4; 9,31:14,1; 21,2:6,7; 15,5:1,16; 2,9.10:XNUMX ), e aofia ai le toʻatele o ositaulaga ma le ʻau Faresaio ( XNUMX:XNUMX; XNUMX , XNUMX ). ). Pe a fua i lipoti, o le toʻatele o tagata Iutaia i nuu mamao sa taliaina le Mesia, o nisi taimi e oo lava i o latou tagata uma. O se faaaʻoaʻoga, o le ʻafa o Aitiope o tagata Iutaia, ma e toetoe lava o i latou uma na talia Iesu o le Mesia. Na ō atu tagata Iutaia faa-Mesia i so o se mea i sunako aloaʻia i le Sapati na i lo le faia o o latou lava fale tapuaʻi. Aua sa talai atu e Paulo le mataupu faavae: “ua muamua i Iutaia” (Roma XNUMX:XNUMX; XNUMX:XNUMX, XNUMX).

O le toatele o tagata Iutaia sa tumau pea ma Kerisiano e tusa lava pe ua uma le faatafunaga o le Malumalu

Na fa'ato'ilaloina Qumran e Roma i le 68 TA, na fa'aumatia le malumalu i le 70 TA, ma na pa'ū Masada i le 73 TA. O lea na fa'aumatia ai nofoaga tutotonu o Essenes, Satukaio ma Selote. Na leiloa lo latou uiga ma mou atu mai le talafaasolopito. E na o le pau lava le gaoioiga a Iutaia na sao mai o le au Kerisiano ma le ʻau Faresaio.

O Kerisiano na o le vavae ese mai tagata Iutaia i le seneturi lona fa

Na o le teenaina o le Sapati na faamaufaailogaina e le Tulafono o le Aso Sa a Constantinian 321 ma le faaitiitia mulimuli o le Torah e le au Kerisiano na taitai atu ai i sauniga lotu eseese, o le tulai mai o le faa-Kerisiano i le ekalesia a le setete ma le sauaina o tagata Iutaia e le o ni Kerisiano. Na fanau mai le tetee i le lotu faa-Semitism. Na taumamao Kerisiano mai le faa-Iutaia ma tuuaia tagata Iutaia e le o ni Kerisiano i le pule i le ola.

O le faateteleina o le tulaga lamatia o tagata Iutaia na mafua ai ona latou teuina le tele o a latou tamaoaiga i siliva ma auro i le tele o seneturi, aua sa faigofie ona feaveai ma natia. Na amata foi ona latou galulue o ni tagata teu tupe, o se tasi o nai galuega na tumau mo i latou i le Middle Ages. Na amata le ghettoization. Sa vaaia tagata Iutaia o ni manu leaga. O le isi vaega o le talafaasolopito! Sa iai le talitonuga e tatau ona tauimasui le pule i le ola.

Sui Faiaoga

Sa iai foʻi se aʻoaʻoga na faavae ai le tetee i le Semitism: Ua teena e le Atua Isaraelu ma ua suitulaga i le Faa-Kerisiano. Na matuā tetee Paulo i lenei mea (Roma 11,1:XNUMXff).

O le lipoti muamua o le susunuina o se sunako na amata mai i le 355 TA i Italia i matu. Sa fausia se falesa i lona tulaga. Na vave ona tupu lenei mea i soo se mea. Na faia e le ʻau Taupulepule ni fasiotiga mataʻutia i tagata Iutaia ma i nisi nofoaga na matuā faaumatia ai i latou. I lalo o le faailoga o le satauro na ave ai le Nuu Paia ma Ierusalema. Mo sina taimi, sa ofoina atu pea e le au Musalimi tagata Iutaia se sulufaiga mai i latou na sauāina. Ae i le faaiuga sa i ai le Holocaust.

O Isaraelu faaleagaga na tutuli ese Isaraelu faaletino, o le alofa tunoa na tutuli ese ai le tulafono, o lagona na tutuli ese ai tulafono ma amioga, o le alofa suamalie o le Atua o Iesu i le faatanoa vao na tulei ese ai le YHWH fuā, uila uila. O le faatinoga o le faatuatua na suia ai le talitonuga, o le Feagaiga Tuai na tuuina atu i le Feagaiga Fou, o le Sapati i le Aso Sa, o le Atua e le vaaia i le faasatauro vaaia. O le mea na taua e le o toe i ai ni lagona ma aafiaga i le foafoaga silisili a le Atua, ae o le fa'atinoga faaleagaga, fa'atatau.

O se alavai loloto

Mulimuli ane, o se vaeluaga loloto na vavaeeseina ai Kerisiano ma Iutaia. O a latou talitonuga, aganuu ma mafaufauga na tuputupu aʻe atili ma vavalalata aʻo latou faʻafesagaʻi le tasi ma le isi. Na saunia e Kerisiano le avanoa sili mo lenei mea; aua na talosagaina tagata Iutaia e lafoai o latou faasinomaga ae avea ma Kerisiano pe mafatia i le faailoga tagata, sauaga ma le oti.

Ina ua mavae le Holocaust, na iloa ai e tagata Iutaia ma Kerisiano o le misiona tele a Iutaia o le a tutusa ma se mu faaleagaga. O le a lamatia ai le i ai o aganuu ma faasinomaga Iutaia tutusa. O lea na toe tau mumusu ai Kerisiano ma tetee atu ai tagata Iutaia i nai taumafaiga faafaifeautalai o loo totoe.

Alalaupapa fou

Ae ina ua uma Auschwitz, e oo lava i Kerisiano Iutaia e le mafai ona toe faagaloina lo latou faasinomaga Iutaia ma taʻutaʻu atu i ai. Latou te fesoasoani i Kerisiano ia iloa o latou aʻa Iutaia. Ua tula'i mai se fa'agaioiga fa'a-Mesia, lea e fai mai o le fa'atuputeleina vave lea o fa'agaioiga uma a Iutaia. O le toʻatele o tagata Iutaia e manatu i ai ma le masalosalo o se Faa-Kerisiano ua natia, o se faiga taufaaʻoleʻole ua iai igoa faa-Iutaia o loo i tua atu o faalapotopotoga misionare Kerisiano. Ae ui i lea, o loʻo toʻatele tagata Iutaia faʻa-Mesia o loʻo latou faamanatuina moni le Sapati ma tausamiga, 'ai kosher, teena faʻailoga o le satauro ma ata o Iesu nai lo viiga Kerisiano, usu pese Eperu o le Tusi Paia i fati ma fati a Iutaia, tauloto tatalo Iutaia ma manuia ma malaga mai i Isaraelu.

Mai le inoino i le talisapaia

O lenei vaega o le tusi a Jacques Doukhan na faʻapitoa i lalo o loʻu paʻu:

“Na toe faamatala mai e le tagata atamai i le Feagaiga Fou o Brad Young le mea lenei na tupu: I se iunivesite lauiloa faavaomalo, na taʻu atu ai e se tagata aʻoga lauiloa o le Feagaiga Fou i ana tamaiti aʻoga, ‘Ina ia avea ma Kerisiano lelei, e tatau ona e fasiotia muamua le Iutaia o loo nofo i totonu ia te oe. tali atu i se tamaitiiti aoga ma fesili atu: ‘O le uiga o lau tala o Iesu?’” (itulau 92)

A aunoa ma tagata Iutaia, semanū ua leai se molimau i o latou aʻa. Na tausia e tagata Iutaia le Tusi Paia Eperu, le gagana Eperu, ma le Sapati. O a latou faʻamanatuga e faʻaalia ai se mea o lo latou fiafia i le olaga ma o latou lagona matagofie. Faatasi ai ma lo latou faatuatua atoatoa, latou te fesiligia le auala o tatou mafaufauga Eleni, lea e masani ona liua ai i tatou i le au failotu.

O le mea moni o le toatele o tagata Iutaia i aso nei ua teena le Mesia e tele lava ona o lo tatou Kerisiano i aso ua mavae, ae o la tatou molimau foi i aso nei, lea e tumau pea le le talitonuina ona ua tatou mamao ese mai le faasinomaga Iutaia o Iesu, o lē ua tatou mulimuli i ai. O fesoʻotaʻiga ma tagata Iutaia e iai le avanoa e faʻailoa ai ia i tatou lenei vaivaiga.

Ou te faʻamoemoe o lenei aotelega o le tusi a Jacques Doukhan Isaraelu ma le Ekalesia na faaosofia ai le fiafia o le tagata faitau i lenei autu. O le tusi e 99-itulau na lomia e Hendrickson Publishers i le 2002 ma na toe lomia i le 2018 e Wipf ma Stock Publishers i Eugene, Oregon. E matua aoga lava le faitau mo soo se tasi e mafai ona tautala Igilisi.

Tuua se Faamatalaga

o le a le lomia lou tuatusi imeli.

Ou te malilie i le teuina ma le faʻaogaina o aʻu faʻamatalaga e tusa ai ma le EU-DSGVO ma talia tulaga puipuia o faʻamatalaga.